آیا خرید جنگنده های چینی توسط ایران حقیقت دارد؟ نگاهی به قابلیت های خاص این جنگنده ها

گروه دفاعی عصرقانون:‌وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران با هدف شرکت در اجلاس وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به کشور چین سفر کرده است ، امیر سرتیپ عزیز نصیرزاده در جریان این سفر ضمن حضور و سخنرانی در اجلاس وزرای دفاع کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، با تعدادی از همتایان خود در کشورهای عضو این سازمان همکاری دیدار و گفت‌وگو کرد.

سازمان همکاری‌های شانگهای باهدف همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و سیاسی تشکیل شده‌است. این سازمان اکنون ده عضو اصلی شامل چین، روسیه، هند، ایران، پاکستان، قزاقستان، تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان و بلاروس و شش عضو ناظر دارد و یکی از بزرگترین سازمان‌های منطقه‌ای محسوب می‌شود.

از سویی دیگر سفر اخیر امیر “عزیز نصیرزاده” وزیر دفاع ایران، به “چینگدائو” چین، برای شرکت در اجلاس سازمان همکاری شانگهای (SCO) – اتحادی به رهبری روسیه و چین – با گمانه‌زنی‌های شدید در مورد تغییر استراتژی تدارکات نظامی تهران همزمان شده است.

سازمان همکاری شانگهای که اغلب به عنوان وزنه تعادل اوراسیایی در برابر ناتو تلقی می‌شود، شامل ذی نفعان نظامی منطقه‌ای بزرگی مانند هند، پاکستان، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان و بلاروس است که آن را به مکانی قدرتمند برای دیپلماسی دفاعی پشت صحنه تبدیل می‌کند.

طبق گزارش‌ها، بررسی خرید جنگنده نسل ۴.۵ چینی توسط ایران ناشی از ناامیدی فزاینده از تاخیرهای طولانی در تلاش برای خرید سوخو-۳۵ ساخت روسیه است، یک جنگنده سنگین وزن نسل ۴.۵ که در ابتدا توسط مصر سفارش داده شده بود، اما پس از لغو قرارداد توسط قاهره تحت فشار ایالات متحده، تغییر مسیر داد و روسیه قراردادی با ایران برای فروش این جنگنده به تهران منعقد کرده است.

گفته می شود صنایع نظامی روسیه به دلیل شرایط جنگی در اوکراین تحت فشار شدیدی است و اولویت های جنگی باعث شده در قراردادهای فروش و تحویل اقلام نظامی به دیگر کشورها تاخیرهایی صورت پذیرد.

دیفنس سکوریتی آسیا در ادامه نوشت: برنامه‌ریزان نظامی ایران که پس از یک درگیری شدید ۱۲ روزه با اسرائیل با یک محیط استراتژیک به طور فزاینده بی‌ثبات روبرو هستند، در صورت ادامه روند کُند تحویل سوخو۳۵ روسی، خرید جنگنده چینی J-10C را به عنوان یک جایگزین عملی و اثبات شده در نبرد ارزیابی می‌کنند.

نیروی هوایی ایران که هنوز به جنگنده‌های قدیمی مانند اف-۴ فانتوم و اف-۱۴ ، میگ-۲۹ – که بسیاری از آنها بیش از ۵ دهه قدمت دارند – متکی است، به شدت به جت‌های جنگنده مدرن نیاز دارد تا شکاف قدرت هوایی رو به افزایش خود را با دشمنان و رقیبان منطقه‌ای مانند اسرائیل و عربستان سعودی پر کند.

بر اساس گزارش “دیفنس سکوریتی آسیا”: در یک بازنگری استراتژیک که می‌تواند توازن هوایی در خاورمیانه را تغییر دهد، گزارش شده است که ایران در حال ارزیابی خرید جنگنده چندمنظوره J-10C ساخت چین به نام “اژدهای نیرومند” است؛ یک جت جنگنده چندمنظوره نسل ۴.۵ بسیار توانمند که پیش از این در محافل دفاعی منطقه‌ای به “قاتل رافائل” معروف شده بود.

این علاقه روزافزون در پی گزارش ها مبنی بر اینکه جنگنده‌های J-10C پاکستان، مجهز به موشک‌های هوا به هوای برد-فرا-دید ” پی ال ۱۵ ای” ۳ فروند جنگنده رافائل ( ساخت فرانسه) نیروی هوایی هند را در جریان یک درگیری هوایی ۴ روزه در ماه گذشته سرنگون کردند، صورت می‌گیرد – ادعایی که اگر درست باشد، نشان‌دهنده یک تحول چشمگیر در محاسبات قدرت هوایی منطقه‌ای خواهد بود.

مشخصات جنگنده چنگدو جی-۱۰ سی

جت چنگدو جی-۱۰سی (J-۱۰C) یکی از اجزای کلیدی استراتژی قدرت هوایی چین به شمار می رود. این جنگنده‌های چندمنظوره که با نام «اژد‌های نیرومند» نیز شناخته می‌شود، پس از مشارکت در درگیری بین هند و پاکستان، مورد توجه قرار گرفته‌اند. این هواپیما‌های تک موتوره و چند منظوره که در نیروی هوایی پاکستان در خدمت هستند در تنش اخیر در سرنگونی چندین جت جنگنده هندی نقش ایفا کردند. برخی از هواپیما‌های سرنگون شده هندی شامل جنگنده‌های پیشرفته رافال ساخت فرانسه نیز بودند.

حدود ۸۰ درصد از تجهیزات نظامی پاکستان توسط چین ساخته شده است. این کشور اولین دسته از این جت‌ها را که نسخه‌های ارتقا یافته J-۱۰ اصلی است در سال ۲۰۲۲ دریافت کرد. این جت‌ها می‌توانند بمب، موشک‌های هوا به هوا و راکت حمل کنند. J-۱۰ که از زمان اولین ظهورش در دهه ۲۰۰۰ به طور مداوم ارتقا یافته است، پاسخ پکن به جنگنده‌های سبک غربی مانند F-۱۶ آمریکایی و ساب گریپن سوئدی بود.

توسعه J-۱۰

قبل از بررسی دقیق نسخه J-۱۰C، بد نیست نگاهی مختصر به مسیر توسعه‌ای که منجر به تولید این جنگنده شد، بیندازیم. این جنگنده از نظر عددی مهم‌ترین جنگنده کاملاً بومی در حال استفاده در ارتش خلق چین است.

چین کار بر روی جنگنده‌ای بومی که بعد‌ها J-۱۰ نام گرفت را در اوایل دهه ۱۹۸۰ با هدف جایگزین کردن یک نوع چندمنظوره تک موتوره با J-۷ (میگ-۲۱ فیشبد ساخت چین) در نقش پدافند هوایی و همچنین هواپیمای تهاجمی زمینی Q-۵ فانتان آغاز کرد.

این برنامه که تا حدودی الگویی برای توسعه هواپیما‌های نظامی چین بود، عمدتاً به دلیل فقدان پیشرانه مناسب به تأخیر افتاد. سرانجام پس از رفع موانع، جنگنده‌ای با نام J-۱۰ رونمایی شد که دارای بال دلتا با کانارد، ورودی موتور در دماغه و کنترل‌های پرواز با سیم بود. در حالی که این پروژه یک پروژه بومی چینی بود، در خارج از کشور نیز از جمله طراحان اسرائیلی و فناوری موتور روسی، الهام گرفته بود.

درباره شباهت‌های مفهومی بین جی-۱۰ و جنگنده لاوی اسرائیل صحبت‌های زیادی شده است اما باید توجه داشت که جنگنده چینی بزرگتر و سنگین‌تر است. همچنین جی-۱۰ از پروژه قبلی جنگنده جی-۹ این شرکت که در اوایل دهه ۱۹۸۰ کنار گذاشته شده بود، الهام گرفته شده است.

در طول دهه ۱۹۸۰، توسعه J-۱۰ به دلیل فقدان موتور مناسب و تغییرات طراحی همچنان متوقف ماند، اما یک ماکت کامل تا سال ۱۹۹۱ تکمیل شد. هنگامی که J-۱۰ برای اولین بار در مارس ۱۹۹۸ به صورت نمونه اولیه پرواز کرد، به یک موتور توربوفن AL-۳۱FN ساخت روسیه مجهز شده بود. تا پایان سال ۲۰۰۳، آزمایش‌های پروازی تکمیل شده بود و J-۱۰ وارد تولید انبوه شده بود. جنگنده جدید در ژوئن ۲۰۰۴ آماده خدمت در نیروی هوایی ارتش خلق چین شد.

سه دسته از تولید اولیه J-۱۰ در نسخه‌ای با نام J-۱۰A دنبال شد که شامل پیشرفت‌های اویونیک از جمله رادار کنترل آتش پالس-داپلر Type ۱۴۷۳G با قابلیت بیشتر و کابین خلبان اصلاح شده بود. J-۱۰‌های اصلی بعداً با همان استاندارد‌ها اصلاح شدند. در همین حال، J-۱۰AH به عنوان مشتقی از J-۱۰A برای خدمت در نیروی دریایی زمینی تولید شد.

جنگنده J-۱۰C

جی-۱۰ اولین تلاش بزرگ چین برای تولید یک هواپیمای جنگی مدرن و بومی بود. این هواپیما در سال ۲۰۰۴ با نام جی-۱۰ای، یک جنگنده تک موتوره و چندمنظوره با پیکربندی کانارد-بال دلتا، وارد خدمت شد.

تا سال ۲۰۰۸، جی-۱۰بی ارتقا یافته، ورودی هوای بازطراحی‌شده‌ای برای کاهش دید رادار، اضافه شدن یک حسگر جست‌و‌جو و ردیابی مادون قرمز غیرفعال، گیرنده‌های هشدار رادار دیجیتال و یک کابین خلبان بازسازی‌شده با نمایشگر‌های چندمنظوره تمام رنگی و یک نمایشگر سربالا با زاویه دید عریض، دریافت کرد.

جی-۱۰سی جنگنده‌ای با انعطاف‌پذیری بالا است که قادر است در ماموریت‌های نبرد هوا به هوا و حمله زمینی به طور یکسان توانایی داشته باشد. این جنگنده می‌تواند ترکیبی از بمب‌های هدایت‌شونده دقیق، موشک‌های ضد کشتی و سلاح‌های هوا به هوای میان‌برد را حمل کند.

J-۱۰C که حدود سال ۲۰۱۵ از خطوط تولید خارج شد، گام بزرگ دیگری به جلو بود. این نسخه یک رادار AESA را معرفی کرد که در جهشی قابل توجه برد تشخیص، دقت هدف‌گیری و مقاومت الکترونیکی را افزایش داد.

همچنین سیستم‌های دیتالینک، ارتباطات ماهواره‌ای، هشدار‌های نزدیک شدن موشک و اصلاحاتی را برای کاهش بیشتر رد رادار در این جنگنده به کار گرفته شده است. این جنگنده هنوز از موتور AL-۳۱F ساخت روسیه استفاده می‌کند که به عنوان یک عامل محدودکننده تلقی می‌شود، اما طبق گزارش‌ها، نسخه‌های جدیدتر در حال آزمایش موتور چینی WS-۱۰ هستند.

J-۱۰C تقریباً معادل آخرین مدل F-۱۶ به شمار می‌رود، اما برخی ویژگی‌ها مانند مجموعه موشک‌های دوربرد آن می‌تواند در سناریو‌های خاص در مقابل جنگنده آمریکایی به آن برتری بدهد.