اروپا بر سر دو راهی انتخاب هزینه‌های تداوم جنگ یا صلحی بد در اوکراین

به گزارش گروه بین الملل عصر قانون: روزنامه اتریشی استاندارد در مطلبی به چالش های دشوار اروپا درباره چگونگی موضعگیری در قبال مسئله اوکراین در جریان مذاکرات روز پنجشنبه پرداخته و نوشت: در اجلاس سران اروپایی که روز پنج شنبه در بروکسل برگزار می شود تصمیمات مهمی در مورد تأمین مالی اوکراین اتخاذ خواهد شد.

ماه‌هاست که در مناظرات بروکسل و در مبارزات انتخاباتی ملی – به ویژه پوپولیستی – این شعار مطرح بوده است که تامین مالی اوکراین برای اتحادیه اروپا هزینه زیادی دارد.

در حال حاضر، اتحادیه اروپا نوعی حق بیمه برای دفاع از اوکراین می‌پردازد و این تقریباً معادل همان مبلغی است که برای آمادگی در برابر سناریوی پیروزی روسیه و جنگ علیه ناتو هزینه خواهد داشت. با این حال خطرات و تهدیدات متفاوت خواهند بود. در داخل اروپا، رسانه‌ها ارزیابی‌های متفاوتی از بار مالی حمایت از اوکراین دارند.

با این حال، به طور کلی‌تر، یک روند در سراسر اروپا در حال ظهور است. تعداد فزاینده‌ای از سیاستمداران اروپایی اعلام می کنند که بار مالی جنگ در اوکراین دیگر قابل تحمل نیست. این اتفاق در یک مقطع حیاتی رخ می‌دهد، زیرا اروپا مجبور است مسئولیت کامل تأمین مالی جنگی را بر عهده بگیرد که مدت زمان آن به تدریج به دو جنگ جهانی نزدیک می‌شود، در حالی که واشنگتن به طور فزاینده‌ای در حال عقب‌نشینی است. این امر به نوبه خود، هم مهارت‌های مذاکره سیاسی رهبران اتحادیه اروپا و هم چارچوب قانونی بروکسل را در معرض آزمایش سختی قرار می‌دهد.

در اجلاس اتحادیه اروپا در روز پنجشنبه، یا باید در مورد بودجه حمایت از اقتصاد و عملیات نظامی اوکراین توافقی حاصل شود، یا اروپا بار دیگر موقعیت خود را تضعیف کرده و در نتیجه لطف دیگری به روسیه خواهد کرد.

در این میان یک سوال کلیدی – همانطور که دولت آلمان در روزهای اخیر پشت درهای بسته اشاره کرده است – این است که آیا می‌توان از طریق مانورهای قانونی از وتوی احتمالی در اجلاس اتحادیه اروپا برای رسیدن به توافقی مشترک در زمینه حمایت های مالی از اوکراین جلوگیری کرد.

طبق بررسی اجمالی سرویس تحقیقات پارلمانی اروپا (EPRS) مربوط به اکتبر ۲۰۲۵، نهادهای اتحادیه اروپا و ۲۷ کشور عضو، به عنوان تیم اروپا، از فوریه ۲۰۲۲ حدود ۱۷۷.۵ میلیارد یورو حمایت مالی، نظامی و بشردوستانه برای اوکراین بسیج کرده‌اند.

این شامل کمک‌های مالی کلان و همچنین تسهیلات ۵۰ میلیارد یورویی اوکراین برای سال‌های ۲۰۲۴ تا ۲۰۲۷ می‌شود که ۳۸.۲۷ میلیارد یورو از آن حمایت مستقیم بودجه‌ای، عمدتاً به شکل وام‌های کم‌بهره است. علاوه بر این، حمایت نظامی نیز وجود دارد که EPRS آن را – شامل تحویل از کشورهای عضو و پرداخت‌ها از تسهیلات صلح اروپا (EPF) – حدود ۶۳ تا ۶۵ میلیارد یورو تخمین می‌زند.

اگر همه این ارقام را جمع کنیم – برنامه‌های بودجه اتحادیه اروپا، کمک‌های نظامی و هزینه‌های پناهندگان – هزینه فعلی اوکراین برای اتحادیه اروپا طی سه سال و نیم تقریباً به ۳۳۰ میلیارد یورو می‌رسد. این رقم به صورت سالانه تقریباً معادل ۹۰ تا ۱۰۰ میلیارد یورو می‌شود، در حالی که تولید ناخالص داخلی ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۵ تریلیون یورو بوده است. بنابراین، این رقم حدود ۰.۶ تا ۰.۷ درصد از تولید اقتصادی سالانه را نشان می‌دهد.

در این میان بحث فراآتلانتیکی در مورد اینکه چه کسی بیشتر پول می‌دهد از نظر سیاسی مناسب است، اما طبق آخرین داده‌ها، اروپا در ابتدای امسال به تأمین‌کننده مالی اصلی اوکراین تبدیل شده است. طبق گزارش موسسه کیل، مؤسسات و کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۲ در مجموع حدود ۱۶۵.۷ میلیارد یورو برای حمایت از اوکراین متعهد شده‌اند، در حالی که ایالات متحده تقریباً ۱۳۰.۶ میلیارد یورو ارائه کرده است.

از نظر تجهیزات نظامی هم کشورهای عضو اتحادیه اروپا امسال کمی بیشتر از واشنگتن متعهد به کمک به اوکراین شده‌اند.

با این حال، این تصویر باید با ظرافت بیشتری بررسی شود، زیرا بخش بیشتری از حمایت ایالات متحده شامل کمک‌های بلاعوض است، در حالی که حدود ۷۵ درصد از تأمین مالی اتحادیه اروپا به شکل وام‌های کم‌بهره با دوره‌های تنفس طولانی و یارانه‌های بهره است. اگرچه این به معنای هزینه‌های فوری کمتر است، اما ریسک مالی بلندمدت بالاتری را نیز برای اتحادیه اروپا به همراه دارد.

در اینجا این پرسش مطرح است که کدام یک پرهزینه‌تر خواهد بود: پیروزی اوکراین یا موفقیت روسیه؟ به طور متناقضی، قوی‌ترین استدلال علیه این ادعا که تامین مالی اوکراین بسیار گران است، بررسی این مسئله است که عدم پرداخت به اوکراین چقدر پرهزینه خواهد بود.

یک مطالعه اخیر توسط شرکت تحلیلی خصوصی نروژی کوریسک و موسسه امور بین‌الملل نروژ (NUPI) با مقایسه دو سناریو، چارچوب روشنی ارائه می‌دهد:

سناریوی اول – پیروزی (جزئی) روسیه است که در آن مسکو جبهه را به سمت غرب سوق می‌دهد، اوکراین مجبور به ورود به یک صلح بد می‌شود و تقریباً نیمی از خاک خود را از دست می‌دهد.

طبق این مطالعه، این به معنای هزینه بین ۵۲۴ تا ۹۵۲ میلیارد یورو برای پناهندگان و رفاه اجتماعی برای اروپا در عرض چهار سال خواهد بود. هزینه‌های دفاعی اضافی، کل هزینه‌ها را به بین ۱.۲ تا ۱.۶ تریلیون یورو می‌رساند.

سناریوی دوم، پیروزی اوکراین است که در آن اروپا کی یف را مجهز می‌کند (۱۵۰۰ تا ۲۵۰۰ تانک، ۲۰۰۰ تا ۳۰۰۰ سامانه توپخانه‌ای، تا هشت میلیون پهپاد، پدافند هوایی مدرن) تا بتواند نیروهای مسلح روسیه را عقب براند و کرملین را مجبور به پذیرش صلح مطلوب کند. محققان هزینه‌ها را طی چهار سال ۵۲۲ تا ۸۳۸ میلیارد یورو تخمین می‌زنند که تقریباً معادل نیمی از آنچه که اروپا در صورت پیروزی روسیه باید بپردازد خواهد بود.

این مطالعه همچنین نقش کمتری را برای ایالات متحده در نظر می‌گیرد، به این معنی که بار اصلی – همانطور که امروز نیز صادق است – بر دوش اروپا خواهد بود.

سوال بعدی این است که هزینه حمله روسیه به یکی از اعضای ناتو چقدر خواهد بود؟ هیچ محاسبه رسمی و مستقیمی از سوی اتحادیه اروپا در مورد هزینه‌های یک جنگ واقعی در ناتو وجود ندارد، اما ارقام تقریبی برای آنچه که دفاع اروپا حتی در صورت خروج ایالات متحده به آن نیاز دارد، وجود دارد.

بر اساس تحلیلی که امسال توسط اندیشکده بروگل مستقر در بروکسل انجام شد، اگر اروپا بخواهد بدون آمریکا روسیه را مهار کند، باید حداقل ۳۰۰ هزار سرباز اضافی و حدود ۲۵۰ میلیارد یورو بودجه دفاعی سالانه اضافی را در سال‌های آینده افزایش دهد.

طبق مطالعه نروژی مذکور، هزینه‌های دفاعی اضافی برای تقویت جناح شرقی ناتو در صورت جنگ روسیه علیه این اتحاد، کل هزینه‌های اروپا را تحت سناریوی ۱ به بین ۱.۲ تا ۱.۶ تریلیون یورو افزایش خواهد داد.

این مسئله به تنهایی از کل هزینه‌های جاری اتحادیه اروپا برای حمایت از اوکراین فراتر می‌رود و این محاسبه حتی شامل تخریب احتمالی زیرساخت‌ها در مناطق جنگی بالتیک یا اسکاندیناوی یا جنبش‌های جدید پناهندگان نمی‌شود.

در این شرایط اکنون اوکراین و متحدانش با کمبود پول مواجه هستند – و ایالات متحده تحت رهبری دونالد ترامپ چشم به دارایی‌های روسیه دوخته است و طبق طرح ۲۸ ماده‌ای خود، قصد دارد ۱۰۰ میلیارد دلار از آن را در پروژه‌های بازسازی و سرمایه‌گذاری به رهبری آمریکا در اوکراین سرمایه‌گذاری کند. در این صورت نیمی از سود حاصل به ایالات متحده سرازیر خواهد شد.