از ردپای سران قوه در واردات سیب‌زمینی تا ناتوانی محض وزارت جهاد کشاورزی در کنترل بازار

گروه اقتصادی خبرگزاری عصرقانون:‌ بازار میوه و صیفی‌جات ایران، طی چند ماه اخیر  به دلایل مختلفی مانند ناکارمدی مدیریت مشکلات اقتصادی، نبود زیرساخت‌های مناسب و ضعف در سیاست‌گذاری به وضعیت بغرنجی رسیده است. بطوری که مشکلات اقتصادی و ناتوانی در تنظیم بازار، موجب گرانی شدید این محصولات شده است، تا جایی که برخی از کارشناسان، این بحران را به‌عنوان یکی از بدترین افتضاحات مدیریتی در تاریخ کشور مطرح کرده‌اند.

ناتوانی وزارت جهاد کشاورزی در کنترل بازار

محسن بهرامی ارض اقدس، عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، اخیراً به شدت از مدیریت وزیر جهاد کشاورزی انتقاد کرده است. او گفت: «آقای وزیر جهاد کشاورزی! آنقدر جُربُزه تصمیم‌گیری نداری که برای واردات سیب‌زمینی از سران قوا مجوز می‌گیری؟ در تاریخ جمهوری اسلامی چنین افتضاحی سابقه ندارد. سطح مدیران آنقدر پایین آمده که قدرت تصمیم‌گیری ندارند و برای کنترل بازار سیب‌زمینی، از سران قوا اجازه می‌گیرند» 

گرانی به چه دلایلی رخ داد؟

عوامل اقلیمی و زیست‌محیطی 

خشکسالی و کاهش منابع آب، یکی از عوامل اصلی کاهش تولید محصولات کشاورزی است. همچنین افزایش دمای هوا و آفات، باعث کمیت و کیفیت پایین محصولات شده است.

نوسانات ارزی : 

مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها و ناتوانی دولت در ایجاد زیرساخت‌های لازم برای حمایت از کشاورزان، از جمله ارسال و توزیع محصولات، به پیچیدگی اوضاع افزوده است. این وضعیت باعث شده تا هزینه‌های تولید و قیمت نهایی به شدت افزایش یابد و بسیاری از خانوارها دیگر توان خرید میوه‌جات و صیفی‌جات را نداشته باشند.

ضعف سیاست‌گذاری و مدیریت

در حالی که بسیاری معتقد بودند وزرات جهاد کشاورزی باید بر کشت جایگزین متمرکز شود و سیاست‌هایی بلندمدت تدوین کند، رویکردهای مقطعی و نامنسجم این وزارتخانه نشان از ناکارآمدی شدید دارد. عدم استقلال در تصمیم‌گیری و نیاز به اخذ مجوز از سران قوا برای رفع کمبودهای اساسی مانند سیب‌زمینی، نشانه‌ای از سطح پایین برنامه‌ریزی‌ها است.

اثرات بر زندگی مردم

گرانی میوه و صیفی‌جات به‌طور مستقیم سفره خانوارها، به‌ویژه قشر کم‌درآمد را تحت تأثیر قرار داده است: کاهش دسترسی مردم به محصولات تازه و گرایش به استفاده از مواد غذایی منجمد یا کنسروی.
افزایش فشار تورم بر سایر بخش‌های اقتصادی و مواد غذایی که موجب نگرانی‌های جدی در زمینه امنیت غذایی شده است.
چه باید کرد؟
بحران کنونی، نیازمند رویکردهای جدی و اساسی است: 
برنامه‌ریزی بلندمدت کشاورزی: ارتقای زیرساخت‌های توزیع و استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی به کاهش هزینه‌ها کمک خواهد کرد.
حمایت از کشاورزان: ارائه تسهیلات برای تأمین ابزارها و مواد مورد نیاز کشاورزی مانند کود و سموم، می‌تواند بهره‌وری را افزایش دهد.
همکاری میان بخش خصوصی و دولتی: همکاری این دو بخش می‌تواند به بهینه‌سازی توزیع محصولات و افزایش استقلال کشاورزی کمک کند.

اگرچه اقدامات مقطعی نظیر واردات می‌تواند به‌صورت موقت بازار را کنترل کند، اما تنها برنامه‌ریزی دقیق و پاسخگویی وزارت جهاد کشاورزی به انتقاداتی که بر ناکارآمدی آن وارد است، راه‌حل بلندمدت خواهد بود. در غیر این صورت، گرانی بیشتر، کاهش امنیت غذایی و تشدید بحران‌های اقتصادی محتمل است.