برخی انگار اطلاعاتشان از اعضای شورای نگهبان بهتر است!

هادی طحان‌نظیف عضو حقوقدان و سخنگوی شورای نگهبان در پایان پنجمین روز از مهلت نخست ۵روزه این شورا (شنبه ۱۹ خرداد ۱۴۰۳) برای بررسی صلاحیت‌های داوطلبان انتخابات چهاردهمین دوره ریاست‌جمهوری در شبکه دوی سیما به تشریح موضوع بررسی صلاحیتها پرداخت.

وی که در گفتگو با خبر ۱۴ سیما روز گذشته نیز اعلام کرده بود که بررسی صلاحیت‌ها به پایان نرسیده است و از بخشی از مهلت دوم ۵روزه نیز استفاده خواهد شد، عنوان کرد: تمام تلاش‌مان این است به‌محض اینکه بررسی پرونده‌ها به اتمام رسید، در اسرع وقت نتایج را به وزارت کشور اعلام کنیم؛ اگر فردا شد فردا و اگر پس‌فردا شد، پس‌فردا.

طحان‌نظیف خاطرنشان ساخت: زمان دقیقی برای اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها نمی‌توان اعلام کرد، اما تأکید داریم هر وقت بررسی‌ها به نتیجه رسید و نهایی شد، اطلاع‌رسانی شود تا فرآیند‌های بعدی یعنی تبلیغات و… انجام شود.

سخنگوی شورای نگهبان در ادامه صحبت‌هایش بیان داشت: طبیعتاً انتظار نیست که ۸۰ نفرِ ثبت‌نام‌کننده احراز صلاحیت شوند؛ دلیل آن هم مشخص است، جایگاه و مسئولیت ریاست‌جمهوری طبق اصل ۱۱۳ مهم، سنگین و خطیر است، ویژگی‌ها و شرایطی هم که در اصل ۱۱۵ قانون اساسی برای ریاست‌جمهوری آمده، مهم است، در اصل ۱۱۳ قانون اساسی آمده است: «پس از مقام رهبری رئیس‌جمهور عالی‌ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و تنظیم روابط قوای سه‌گانه و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که مستقیماً به رهبری مربوط می‌شود، بر عهده دارد.»، در اصل ۱۱۵ قانون اساسی هم آمده است: «رئیس‌جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط زیر باشند انتخاب گردد: ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور.»

طحان‌نظیف درباره دو واژه «مدیر» و «مدبر» که در اصل ۱۱۵ قانون اساسی آمده است، توضیح داد: مسئول یک اداره نیز مدیر است، اما منظور قانون‌گذار سطح بالایی از مدیریت است که فرد بتواند کشور را اداره کند.

وی مثال زد: حتی ممکن است یک نفر، وزیر، نماینده مجلس یا مسئول خوبی باشد، اما در جایگاه دیگری نتواند به‌خوبی عمل کند و مهمتر از همه اینکه نتواند عهده‌دار مدیریت کشور شود.

سخنگوی شورای نگهبان به یک جمله مهم که همواره از سوی اعضای شورای نگهبان درباره صلاحیت افراد در جلسات شورا مطرح می‌شود، نیز اشاره کرد و گفت: آقایان در جلسات شورا این سؤال را مطرح می‌کنند؛ آیا این فرد می‌تواند کشور را اداره کند یا خیر؟

این حقوقدان و استاد دانشگاه درباره واژه «مدبر» هم توضیح داد: مدبر کسی است که در زمان وقوع بحران‌ها و پیشامد‌ها برای کشور به‌خوبی بتواند تدبیر، مدیریت و عاقبت‌اندیشی کند.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به سؤال مجری این برنامه در خصوص روند برگزاری جلسات بررسی صلاحیت‌ها اعلام کرد: همه اعضا در جلسات حضور دارند. جلسات به‌صورت فشرده در حال برگزاری است، حداقل دو جلسه در روز داریم که هر کدام از جلسات مفصل است. یک جلسه از صبح تا ظهر، یک جلسه از ظهر تا شب و گاهی ممکن است در شب هم جلسه داشته باشیم.

وی تأکید کرد: باید پرونده‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شود تا در این بازه زمانی، بررسی صلاحیت‌ها انجام بگیرد، ازاین‌رو کار‌ها با سرعت، صحت، دقت و اتقان در حال انجام است، در اینجا هم حقوق مردم و هم حقوق داوطلبان برای اعضای شورای نگهبان مهم است.

طحان‌نظیف ادامه داد: پرونده تک‌تک افرادی که برای کاندیداتوری انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کرده‌اند، در جلسات مطرح می‌شود، استعلامات صورت‌گرفته نیز مطرح می‌شود، اعضا هم نظرات خودشان را بیان می‌کنند.

سخنگوی شورای نگهبان عنوان کرد: به‌طور معمول این سیر برای تمامی افراد طی می‌شود، اعضا براساس شناختی که از فرد دارند نظراتشان را بیان می‌کنند، عملکرد و سوابق فرد نیز مورد بررسی قرار می‌گیرد، سپس مباحثه‌ای بین اعضا صورت می‌گیرد و در نهایت رأی‌گیری می‌شود.

وی در خصوص کیفیت رأی‌گیری هم توضیح داد: رأی‌گیری مخفی است و هیچ کدام از اعضا اطلاعی از رأی اعضای دیگر ندارند.

طحان‌نظیف اضافه کرد: در برگه‌هایی که در اختیار اعضا قرار داده شده است، اعضا نشانه می‌زنند که آیا فرد مورد بحث دارای صلاحیت است یا اینکه از نظر اعضا، صلاحیت فرد احراز نشده است.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در پاسخ به سؤال مجری برنامه این نکته را هم بیان داشت: گاهی بررسی یک پرونده زمان‌بر می‌شود و ممکن است جمع‌بندی و رأی‌گیری در خصوص آن فرد به جلسه بعد یا جلسات بعدی موکول شود، ازاین‌رو می‌توان گفت کار در مورد هیچ یک افراد به اتمام نرسیده است و نتیجه نهایی به‌صورت یکجا اعلام خواهد شد.

سخنگوی شورای نگهبان سپس در خصوص فرآیند‌های بعدی انتخابات گفت: پس از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها، تبلیغات آغاز می‌شود؛ برنامه‌های تبلیغاتی و مناظرات که از صداوسیما پخش می‌شود به شناخت مردم کمک خواهد کرد.

وی خاطرنشان کرد: همزمان موضوعات اجرایی و مقدماتی که باید فراهم آید نیز پیگیری می‌شود، عوامل نظارتی نیز به ساماندهی امور می‌پردازند.

طحان‌نظیف در همین رابطه اعلام کرد: شورای نگهبان برای موضوع نظارت بر انتخابات از شبکه ناظران مردمی ۳۰۰هزارنفری برخوردار است که هیچ کدام از آن‌ها در استخدام شورای نگهبان نیستند و از اقشار مختلف، سنین مختلف و زنان و مردان هستند، برای موضوع نظارت بر انتخابات به آن‌ها آموزش‌هایی داده می‌شود.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان در خصوص روز رأی‌گیری هم عنوان کرد: در آن روز عوامل اجرایی و نظارتی پای صندوق‌های رأی حضور دارند، بعد از انتخابات هم اگر شکایتی باشد، از سوی شورای نگهبان بررسی خواهد شد و سپس صحت انتخابات از سوی این نهاد مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

سؤال بعدی مجری برنامه در خصوص تماس‌ها و سفارش‌های برخی افراد و جریان‌های سیاسی به شورای نگهبان بود که طحان‌نظیف به این سؤال این‌گونه پاسخ داد: ممکن است افرادی تماس بگیرند یا نامه بفرستند؛ این موضوع هم در بحث بررسی مصوبات مجلس شورای اسلامی وجود دارد و هم در بحث بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات‌ها.

وی اما تأکید کرد: سابقه شورای نگهبان نشان داده است که این نهاد مبنا دارد و مبنای آن هم قانون و شرع است. در موضوع بررسی صلاحیت‌ها اصل و مبنا، قانون اساسی است، مواردی که در قانون اساسی آمده، باید در مورد افراد احراز شود.

سخنگوی شورای نگهبان با صراحت اعلام کرد: «این شورا تحت تأثیر فشار، پیگیری و توصیه فرد، افراد یا جناحی قرار نمی‌گیرد.»

وی البته عنوان کرد: ما گوش شنوایی برای شنیدن نظرات جریانات و افراد سیاسی داریم، اما مبنای ما در تصمیم‌گیری‌ها قانون و شرع است.

طحان‌نظیف در خصوص تبلیغات انتخاباتی هم بیان داشت: بخشی از تبلیغات فیزیکی و بیرونی است، مانند ادوار گذشته این شیوه و ابزار آن وجود دارد و رواج خواهد داشت.

وی اضافه کرد: کنار تبلیغات فیزیکی، شاهد تبلیغات در فضای مجازی نیز خواهیم بود که در قانون پیش‌بینی‌هایی در این رابطه صورت گرفته است.

سخنگوی شورای نگهبان اما یادآور شد که بار اصلی تبلیغات در انتخابات ریاست‌جمهوری به‌عهده صداوسیماست، رسانه ملی فرصتی است تا کاندیدا‌ها از آن استفاده کنند و برای آگاهی‌بخشی و اعلام برنامه‌هایشان بهره ببرند.

مجری در ادامه پرسید که “آیا از همه جریانات سیاسی بین تأییدصلاحیت‌شدگان خواهند بود؟”، که سخنگوی شورای نگهبان جواب داد: اجازه بدهید کار بررسی صلاحیت‌ها نهایی بشود؛ ان‌شاءالله که این‌گونه خواهد بود.

وی در خصوص برخی گمانه‌زنی‌ها و ادعا‌هایی که در برخی رسانه‌ها و فضای مجازی صورت می‌گیرد نیز با خنده گفت: برخی انگار اطلاعات‌شان از اعضای شورای نگهبان بهتر است!

طحان‌نظیف همچنین بیان کرد: تعداد نامزد‌ها را از قبل مشخص نمی‌کنیم و چنین چیزی امکان‌پذیر هم نیست. صلاحیت تک‌تک افراد بررسی می‌شود و سپس مشخص می‌شود که چه‌تعداد افراد برخوردار از اوصاف قانونی هستند.

وی در همین رابطه به این نکته اشاره کرد که در ادوار مختلف، تعداد نامزد‌ها متفاوت بوده است؛ بنابراین این بدان معنا نیست که تعداد نامزد‌ها از قبل مشخص می‌شود.

موضوع بعدی که در این برنامه تلویزیونی مورد بحث و گفتگو قرار گرفت، مصوبه شورای نگهبان در خصوص شرایط ثبت‌نام داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری بود.

طحان‌نظیف در همین خصوص اظهار داشت: در سال ۱۳۹۶ یک‌هزار و ۶۳۶ نفر برای انتخابات ریاست‌جمهوری ثبت‌نام کردند. در انتخابات ریاست‌جمهوری نیز در هر دوره شاهد رشد ثبت‌نامی‌ها نسبت به دوره گذشته بودیم که برخی شرایط ابتدایی را نداشتند.

وی افزود: در سال ۱۳۹۵ سیاست‌های کلی انتخابات از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد. در بند ۵-۱۰ آن سیاست‌ها آمده است که تعریف و اعلام معیار‌ها و شرایط لازم برای تشخیص رجل سیاسی، مذهبی و مدیر و مدبر بودن نامزد‌های ریاست‌جمهوری باید توسط شورای نگهبان انجام بگیرد.

طحان‌نظیف گفت: ازاین‌رو شورای نگهبان در سال ۱۳۹۶ مصوبه‌ای در این خصوص به تصویب رساند تا معیار‌ها و شاخص‌های رجل سیاسی و مذهبی و مدیر و مدبر بودن تشخیص داده شود. این مصوبه هم در فرآیند ثبت‌نام داوطلبان و هم بررسی صلاحیت‌ها در شورای نگهبان مبنای عمل بود.

این عضو حقوقدان شورای نگهبان ابراز کرد: این مصوبه در سال ۱۴۰۰ عینی‌تر و کمّی‌تر شد. اگرچه دولت وقت آن مصوبه را در زمان ثبت‌نام اجرایی نکرد، اما شورای نگهبان پرونده آن افرادی را مورد بررسی قرار داد که دارای شرایط ابتدایی بودند، ضمن اینکه تعداد افراد ثبت‌نامی نیز به ۵۹۲ نفر کاهش یافت، البته در آن مقطع کسانی که شرایط اولیه را داشتند کمتر از ۴۰ نفر بودند.

وی در خصوص این دوره هم گفت: عدد کلی کاهش پیدا کرد، اما کسانی که شرایط شکلی داشتند، دو برابر افزایش پیدا کرد، مصوبه شورای نگهبان یک ساماندهی در ثبت‌نامی‌ها به وجود آورد.

مجری برنامه این سؤال را هم پرسید که؛ “آیا ممکن است کسی که در دوره قبل احراز صلاحیت نشده است، در این دوره احراز صلاحیت شود و عکس آن نیز ممکن است؟”، که سخنگوی شورای نگهبان پاسخ داد: بار‌ها گفته‌ایم که صلاحیت افراد را در هر دوره‌ای و در هر انتخاباتی بررسی می‌کنیم.

وی خاطرنشان کرد: ممکن است ابهامی نسبت به فرد وجود داشته بود که با به دست آمدن اطلاعات جدید، آن ابهام برطرف شده باشد، ضمن اینکه ترکیب اعضای شورای نگهبان نیز در هر دوره تغییر می‌کند.

طحان‌نظیف این نکته را هم گفت که برای احراز صلاحیت یک فرد، باید رأی اکثریت اعضا کسب شود یعنی ۷ نفر رأی بدهند که صلاحیت وی احراز شده است.

سخنگوی شورای نگهبان در اینجای برنامه موضوع مهمی را در خصوص احراز و عدم احراز بیان کرد و گفت: موضوع بررسی صلاحیت‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری با انتخابات مجلس شورای اسلامی تفاوت دارد، در انتخابات ریاست‌جمهوری دو وضعیت «احراز صلاحیت» و «عدم‌احراز صلاحیت» داریم.

وی توضیح داد: شرایط مندرج در اصل ۱۱۵ قانون اساسی باید در مورد افراد احراز شود؛ اگر احراز نشود بدین معنا نیست که فرد دارای مشکلی است.

طحان‌نظیف تأکید کرد: سطح ریاست‌جمهوری، سطح بسیار بالایی است، اگر کسی احراز صلاحیت نشده یعنی در سطح شخص دوم کشور و تمام آن ویژگی‌هایی که در قانون اساسی آمده در ایشان دیده نشده است، ولی حتماً در جایگاه‌های دیگری قابل استفاده است.

سخنگوی شورای نگهبان به این سؤال مجری که در خصوص ثبت‌نام خانم‌ها در انتخابات ریاست‌جمهوری بود و این‌که آیا یک خانم هم می‌تواند رئیس‌جمهور بشود، این‌گونه جواب داد: در مصوبه‌ای که از سوی شورای نگهبان برای ثبت‌نام داوطلبان اعلام شد، حداقل و حداکثر سن، حداقل مدرک و حداقل سابقه ذکر شده بود، کما اینکه چند نفر خانم هم ثبت‌نام کردند، در خصوص سایر شرایط قانونی نیز بررسی خواهد شد.

سخنگوی شورای نگهبان در پاسخ به این سؤال که؛ “چرا کاندیدا‌های پوششی تأیید می‌شوند؟”، هم گفت: این موضوع مستلزم اطلاع و آگاهی از نیات و انگیزه‌های افراد است و ما ابزاری برای نیت‌سنجی افراد در اختیار نداریم، در قانون نیز چنین پیش‌بینی‌ای صورت نگرفته است.

وی البته این نکته را هم بیان کرد: برخی افراد پس از حضور در عرصه رقابت به‌دلایل مختلف از جمله اینکه مورد استقبال سیاسی نیستند، کناره‌گیری می‌کنند یا اینکه به این نتیجه برسند که برای پیروزی ائتلاف می‌کنند؛ ازاین‌رو شناخت پوششی یا واقعی بودن یک کاندیدا سخت است.

پاسخ سخنگوی شورای نگهبان به سؤال پایانی مجری برنامه نیز در مورد کیفیت جلسات بررسی صلاحیت‌ها بود که وی گفت: فضای جلسات در عین صمیمیت میان اعضا کاملاً جدی است و ممکن است مذاکرات در خصوص یک یا چند پرونده طولانی بشود، اعضا در بررسی دقیق پرونده‌ها جدیّت دارند، بحث و تبادل‌نظر‌های جدی صورت می‌گیرد؛ ممکن است درباره برخی پرونده‌ها اختلاف‌نظر وجود داشته باشد و در مورد برخی پرونده‌ها هم اختلافی وجود نداشته باشد، بعد از بیان استدلال‌ها آن چیزی که تمام‌کننده است، رأی‌گیری می‌باشد.