تمدید آتش‌بس در غزه و سناریوهای پیش‌رو

به گزارش گروه بین الملل عصر قانون، با نزدیک شدن به پایان مهلت آتش‌بس ۴ روزه در نوار غزه مهم‌ترین سوالی که ذهن تحلیلگران و کارشناسان مسائل سیاسی و بین‌الملل را به خود مشغول کرده، این است که آیا این آتش‌بس تمدید خواهد شد یا اینکه رژیم صهیونیستی بار دیگر حملات هوایی خود ضد مردم بی‌پناه نوار غزه را از سر خواهد گرفت.

طبیعتاً در پیش‌بینی تحولات پس از اتمام دوره آتش بس گرچه سه سناریو مطرح است، که شامل عدم تمدید آتش بس، تمدید طولانی مدت و تمدید کوتاه مدت آن می‌شود، اما تحلیلگران مسائل بین‌المللی با توجه به ابهام موجود ترجیح می‌دهند به جای پیش‌بینی اتفاقات، منتظر حوادث ساعت‌های آینده شوند تا جزئیات بیشتری از تصمیم احتمالی دو طرف اعلام شود.

روند تصمیم‌گیری در مورد تمدید آتش‌بس دو محور اساسی دارد که یکی از آنها گروه‌های مقاومت است. بیانیه‌های منتشر شده از سوی این گروه‌ها نشان می‌دهد هماهنگی کامل بین آنها در جریان است و آنها مشکلی با تمدید آتش‌بس ندارند. این موضوع را می‌توان در بیانیه‌های جداگانه جهاد اسلامی و حماس که دیشب منتشر شد، مشاهده کرد. نکته مهم اینکه موافقت این گروه‌ها با تمدید آتش‌بس از سر ضعف نیست.

مقاومت فلسطین گرچه نگران استمرار حملات وحشیانه رژیم صهیونیستی ضد مردم بی‌گناه غزه و شهادت تعداد بیشتری از غیرنظامیان است، اما تاکنون موفق شده تمام اهداف و برنامه‌های خود را در عرصه جنگ عملیاتی سازد و برای هر کدام از سناریوهای موجود نیز برنامه مشخص خود را دارد. به نظر می‌رسد موضع روشن این گروه‌ها در نتیجه وضوح راهبرد آنها نسبت به افق پایان جنگ در غزه است که به اذعان دوست و دشمن تاکنون توانسته اهداف مورد نظر خود را در این عرصه محقق کند.

در حالی که کابینه نتانیاهو هر گونه اظهار نظر اسرای آزاد شده اسرائیلی را ممنوع کرده، اما روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز به نقل از نزدیکان برخی از این اسرا گزارش داده که آنها از دنیای بیرون کاملاً جدا بوده‌اند و صدای انفجار هزاران تن مواد منفجره‌ای که در غزه روی سر مردم ریخته شده را نشنیده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد که حماس پناهگاه‌هایی کاملاً امن در اختیار دارد و به خوبی کنترل اوضاع را در دست دارد.

علاوه بر این رسانه‌های اسرائیلی گزارش کردند که اسرای اسرائیلی که در روند تبادل اسرا آزاد می‌شوند، در شمال نوار غزه یعنی در کانون عملیات ارتش اسرائیل تحویل داده شده‌اند. این موضوع کذب بودن ادعای کنترل اوضاع از سوی ارتش اسرائیل حتی در بخش کوچکی از شمال غزه را اثبات می‌کند و نشان می‌دهد حضور حماس در این مناطق به اندازه‌ای قوی است که اسرای اسرائیل را در میان انبوهی از تجهیزات زرهی رژیم صهیونیستی به نیروهای صلیب سرخ تحویل داده است.

مهم‌ترین عامل ابهام در افق تمدید آتش‌بس، مربوط به رژیم اسرائیل به عنوان طرف دیگر جنگ غزه است. روند تحولات نشان داده که شکاف عمیقی در کابینه جنگی رژیم صهیونیستی نسبت به سرنوشت این جنگ مطرح است. این موضوع در زمینه تصویب آتش‌بس نیز خود را نشان داده و رسانه‌های اسرائیل از مناقشه‌های طولانی‌مدت در این کابینه خبر دادند و گروه‌های مقاومت نیز اعلام کردند که اسرائیل در نهایت با پیش‌نویسی موافقت کرد که حماس سه هفته پیش آن را ارائه کرده بود که نشان از تزلزل تصمیم‌سازان جنگی اسرائیل دارد.

نکته دیگر در خصوص دشوار بودن اتخاذ این تصمیم برای سران اسرائیل است که در واقع می‌توان آن را انتخاب بین دو بن‌بست ارزیابی کرد. ازسرگیری عملیات ارتش اسرائیل در نوار غزه با وجود ابهام در ماهیت عملیات زمینی و عدم تحقق اهداف جنگی آن از یک طرف و گسترش فشارهای بین‌المللی در زمینه کشتار غیر نظامیان از سوی مردم جهان و حتی نزدیک‌ترین متحدان بین‌المللی اسرائیل نظیر آمریکا و فرانسه و انگلیس از طرف دیگر، کفه احتمال‌ها را به سمت تمدید آتش‌بس پیش می‌برد.

با این وجود انتقادات بی‌سابقه‌ای در عرصه سیاست داخلی رژیم صهیونیستی در مورد استمرار این آتش‌بس در شرایط کنونی مطرح شده که همین فشارها کابینه اسرائیل را مجبور کرده در دو سه روز گذشته، در اظهارات رسمی خود احتمال تمدید آتش‌بس را منتفی بداند. تحلیلگران عرصه داخلی رژیم صهیونیستی روی این نکته اجماع نظر دارند که پایان جنگ در شرایط کنونی به معنی شکست قطعی اسرائیل است، اما مشکل اینجاست که ادامه جنگ نیز تحقق دستاوردهای لازم برای اسرائیل را محتمل نمی‌کند. البته نتانیاهو دیشب بعد از گفتگوی تلفنی با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از احتمال موافقت با تمدید آتش‌بس بر اساس برخی شروط و آزادی ۱۰ شهروند اسرائیلی به ازای هر روز سخن گفت که می‌توان گفت این اظهارات با هدف تعیین واکنش‌های افکار عمومی جامعه صهیونیستی بیان شده است.

از سوی دیگر تصمیم‌سازان سیاسی و نظامی کنونی اسرائیل علاوه بر منافع این رژیم نگران آینده سیاسی خود هستند. آتش‌بس نهایی با غزه در سایه شرایط کنونی پایان کار بسیاری از سران کنونی اسرائیل را در عرصه سیاسی رقم می‌زند، این نگرانی البته برای نتانیاهو عمیق‌تر است، چرا که او علاوه بر کنار گذاشته شدن از فعالیت‌های سیاسی، باید به دوران محکومیت در زندان فکر کند که در نتیجه پرونده‌های فساد با آن مواجه است.

برآیند مجموعه تحولات نشان می‌دهد که احتمال تمدید کوتاه‌مدت آتش‌بس به مدت دو یا چهار روز بیش از سایر سناریوها مطرح است، مولفه‌هایی نظیر فشار خانواده‌های اسرای اسرائیلی بر کابینه و تلاش کابینه اسرائیل برای خرید زمان جهت تصمیم‌گیری نهایی و همچنین باقی ماندن تعدادی از اتباع آمریکایی در میان اسرای اسرائیلی که هنوز آزاد نشده‌اند، این امکان را تقویت می‌کند، اما در مجموع باید منتظر ماند تا تصمیم نهایی دو طرف بویژه نشست کابینه جنگی اسرائیل در ساعات پایانی امشب، تکلیف ادامه جنگ در غزه را روشن کند.