حجامت در چه صورت مفید است/ ماجرای حجامت حزیران

به گزارش گروه اجتماعی عصر قانون، مرتضی مجاهدی، با اشاره به تاریخچه حجامت در مکاتب طبی دنیا، افزود: حجامت یک روش پزشکی است که از هزاران سال قبل در مکاتب مختلف پزشکی جهان مرسوم بوده و آثاری که از تمدن‌های مختلف باستان بر جای مانده به خوبی این قدمت را نشان می‌دهد. در طب ایرانی هم حجامت رواج داشته و هنوز هم هست، در منابع طب ایرانی از آثار و کاربرد حجامت گفته شده و اینکه چه زمانی از این روش استفاده می‌کنیم و چه زمانی ممنوع است. در منابع شیعه و سنی هم روایات زیادی از اهل بیت علیه السلام وارد شده که به انجام حجامت توصیه کرده اند و می‌توان گفت در بین روایات طبی روایات حجامت اعتبار بیشتری دارد.

وی ادامه داد: در طب ایرانی به حجامت بیش از یک راهکار درمانی، به عنوان اقدامی برای حفظ سلامتی نگاه می‌شود و از این منظر حجامت به شرط رعایت آداب آن برای افراد سالم و غیر بیمار هم می‌تواند مفید باشد.

معاون تعالی دفتر طب ایرانی با اشاره به اینکه از دیدگاه طب ایرانی، حجامت جزو اعمال یداوی محسوب می‌شود، تصریح کرد: به طور کلی اعمال یداوی به اقدامات درمانی گفته می‌شود که به تشخیص پزشک طب ایرانی و در صورت لزوم در کنار اقدامات اساسی پیشگیری و درمان مانند اصلاح سبک زندگی، تدابیر تغذیه‌ای، دستورات دارویی و…، انجام می‌شود.

مجاهدی افزود: وقتی حجامت به صورت مطلق گفته می‌شود منظور تنها خونگیری نیست بلکه حتی بادکش هم یک نوع حجامت است اما آنچه که معروف است حجامت با خونگیری است. کتاب‌های ما و حکماً خونگیری های دیگری هم داشتند از جمله فصد که یک جاهایی حجامت و یه جاهایی فصد به کار برده می‌شود در واقع حجامت یک مدل کوچک‌تری از فصد است با آثار خفیف‌تر از فصد، بنابراین خونگیری در مکاتب طب ایرانی و رایج بر اساس کاهش خون است.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل اظهار داشت: پزشک طب ایرانی با در نظر گرفتن شرایط جسمی افراد از جمله مزاج، وضعیت سلامت و بیماری‌های فرد، آداب حجامت از جمله زمان‌هایی که برای حجامت توصیه شده و یا منع شده در مورد اثربخشی آن تصمیم‌گیری و توصیه می‌نماید.

این متخصص طب ایرانی توضیح داد: مهم‌ترین کاری که با حجامت انجام می‎‌شود این است که از موضع مورد نظر، خلط ناشی از خون و صفرا را خارج می‌کنیم که این عمل باعث پاکسازی موضع می‌شود و برخلاف باور عامه باعث خروج مواد مغذی بدن نمی‌شود.

وی در خصوص فواید و آثار حجامت تصریح کرد: ما آثار فراوانی از حجامت می‌بینیم که مستند علمی دارد، نه فقط تجربه‌ای که توسط بیماران بازگو می‌شود. ما در سطح بالای علمی مقالات چاپ شده متعددی داریم و پژوهشگران زیادی در دنیا بر روی آن کار کرده اند و بالاترین سطح شواهد پزشکی را دارد. مثلاً در مورد میگرن مطالعات فراوانی شده و نتایج تحقیقات علمی نشان می‌دهد که حجامت در درمان میگرن مؤثر است و قطعاً خونگیری عادی نمی‌تواند این تأثیر را داشته باشد.

مجاهدی عنوان کرد: البته توصیه به انجام حجامت به معنای رد کردن خواص و اثرات اهدا خون و منع آن نیست و فراموش نکنیم که اهدا خون، اهدا زندگی است و حس نوعدوستی انسان‌ها اقتضا می‌کند با اهدا خون در یاری بیماران نیازمند بکوشند.

این متخصص طب ایرانی در خصوص تبلیغاتی که هرساله برای انجام حجامت در ایام حزیران می‌شود توضیح داد: هرساله بر حجامت روز هفتم حزیران از ماه‌های رومی که در هر سال معادل ۲۹ یا ۳۰ خرداد است، مانور فراوان داده می‌شود و عده‌ای با تبلیغات آنچنانی در حجم انبوه، همه مردم را بدون در نظر گرفتن شرایط جسمی و مزاجی حجامت در این روزها تشویق می‌کنند تا جایی که حتی مراکز غیرقانونی حجامت مملو از مراجعه کنندگان جهت حجامت می‌شود و بسیاری از مردم نیز خودسرانه به اماکن متفرقه مراجعه می‌کنند و درخواست حجامت بدون ویزیت پزشک را دارند که در مواردی نیز به راحتی پذیرفته می‌شود.

وی در خصوص روایات مورد استناد در خصوص حجامت حزیران گفت: در بررسی‌های انجام شده توسط اساتید علوم حدیث، تنها یک روایت در این مورد در منابع حدیثی ذکر شده است که این روایت هم از بین منابع اولیه حدیثی که مربوط به قرون اولیه بعد از ائمه هستند، تنها در کتاب مکارم الاخلاق به عنوان کتابی درباره آداب و اخلاق اسلامی نوشته حسن بن فضل طبرسی عالم شیعه قرن ششم قمری، ذکر شده است و البته در برخی کتب روایی متاخر مانند بحارالانوار که منبع روایی محسوب نمی‌شوند هم آن را منعکس نموده است. متأسفانه این روایت مرسل است یعنی سند و راویان حدیث مشخص نشده است. از دیدگاه علوم حدیث، استناد به حدیثی که فقط در یک منبع نه چند معتبر روایی ذکر شده و انتشار و استفاده کاربردی از آن به عنوان فرمایش معصومین صحیح نیست.