دام جدید آمریکا برای ترکیه و جمهوری آذربایجان

این روزها رسانه‌ها و محافل سیاسی ترکیه، مداوماً از یک چهره جنجالی صحبت می‌کنند که سخنان او در مورد روابط آمریکا و ترکیه و فرجام پرونده‌های سوریه و فلسطین، توجه همگان را به سوی خود جلب کرده است.

این فرد جنجالی، همانا تام باراک سفیر آمریکا در ترکیه است که در عین حال، به نام فرستاده ویژه ترامپ در پرونده سوریه نیز شناخته می‌شود.

تام باراک لبنانی تبار که قبلاً در حوزه تجارت فعال بوده و سوابق طولانی در بازرگانی با عربستان سعودی و امارات متحده عربی دارد، نزد اردوغان و تیم سیاست خارجی نهاد ریاست جمهوری، اعتبار ویژه‌ای دارد. چرا که آنکارا امیدوار است در سایه فعالیت و میانجیگری او، هم روابط آنکارا – واشنگتن حال و روز بهتری پیدا کند، هم در جریان پرونده سوریه، ترکیه از موقعیت بهتری برخوردار شود.

باراک این بار در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «خبر ترک» در آنکارا، آشکارا از این ایده حمایت کرد که ترکیه و جمهوری آذربایجان، به طور همزمان توافق عادیسازی روابط با رژیم صهیونیستی موسوم به ابراهیم را امضا کنند و به جمع متحدین رژیم صهیونیستی بپیوندند. این پیشنهاد باراک، با واکنش‌های فراوانی از جانب جراید، رسانه‌ها و تحلیلگران سیاسی ترکیه روبرو شد اما مقامات دولت اردوغان درباره آن سکوت کرده‌اند.

زهر در شکلات کادوپیچی شده

تام باراک سفیر آمریکا در آنکارا و در پاسخ به سوالات خبرنگار مشهور ترکیه یعنی سنا آلکان درباره امنیت منطقه گفته که واشنگتن در حال حاظر به دنبال یک معماری جدید صلح در خاورمیانه است و بهتر است که ترکیه و جمهوری آذربایجان نیز بخشی از این ساختار باشند.

باراک درباره تاثیر حضور ترکیه و جمهوری آذربایجان، ادعاهای اغراق آمیزی مطرح کرد و سپس با ژستی انسانی گفت: «شما درباره غزه سوال کردید و من صادقانه بگویم، درباره غزه فقط می‌خواهم گریه کنم. اما در مورد امنیت منطقه و معماری جدید آن، باید بگویم که ما شاهد یک منطقه قدرتمند خواهیم بود. حرف ما این است، بیایید به فرزندان و نوه‌هایمان چیزی متفاوت بدهیم».

سفیر آمریکا در سخنان خود، از گفتن این حرف نیز ابایی نکرد که در صورت پیوستن ترکیه به این توافق، مشکلات مربوط به تحریم نظامی نیز حل خواهد شد و ترکیه خواهد توانست جنگنده اف ۳۵ دریافت کرده و از شر موضوع خرید موشک روسی اس ۴۰۰ نیز راحت شود.

تام باراک به این نیز اشاره کرده که «از نظر مقامات آمریکا، ترکیه نه تنها یک شریک دفاعی، بلکه باید بخشی از معماری امنیتی منطقه نیز باشد. مسائل مربوط به اف ۳۵ و همچنین اس ۴۰۰ و اف ۱۶ همگی سوء تفام‌های به جامانده از سال ۲۰۱۷ میلادی بوده و قابل حل هستند. ما می‌توانیم برای رساندن حجم مبادلات تجاری آمریکا – ترکیه به یکصد میلیارد دلار، اقدامات بیشتری انجام دهیم و تلاش‌های دفاعی مشترک ما ادامه پیدا کنند. من با شخص پرزیدنت ترامپ، رابطه دوستانه و نزدیک دارم. روزی که مرا به آنکارا اعزام کرد، به من گفت: من می‌خواهم رابطه بهتری با ترکیه برقرار کنم. خاورمیانه دوران سختی را پشت سر می‌گذارد. خود تو تبارت از این منطقه است و آنجا را خوب می‌شناسی. برو و کارهای بزرگی در ترکیه انجام بده. بنابراین ما در تلاش برای ایجاد یک همکاری نزدیک‌تر و استراتژیک‌تر بین آنکارا و واشنگتن هستیم. روشن بگویم، رئیس من نتیجه می‌خواهد و آنچه او اینجا می‌خواهد این است که ترکیه در کنار آمریکا به سطح بالاتری از اهمیت استراتژیک برسد».

اُجاکتان: سخنان باراک همه را نگران کرد

مهمت اُجاکتان از تحلیلگران مشهور ترکیه درباره سخنان سفیر آمریکا در آنکارا گفته است: «حرف‌های تام باراک، همه ما را نگران کرد. او بدون هیچ تعارفی، اعلام کرد که ترکیه و آذربایجان نیز باید به پیمان ابراهیم بپیوندند. به عبارت دیگر، او به آنکارا می‌گوید، باید مانند کشورهای عربی، در کنار اسرائیل باشید. این مرد، اهل معامله است و خیلی روشن به ما می‌گوید: ما موضوع اف ۳۵ را حل می‌کنیم و به شما جنگنده خواهیم فروخت. اما بدانید که امنیت اسرائیل برای ما در درجه اول اهمیت قرار دارد. بنابراین، می‌خواهیم شما را در کنار اسرائیل ببینیم».

اُجاکتان در ادامه با لحنی کنایی نوشته است: «این قسمت از سخنان تام باراک جالب بود که خطاب به آنکارا گفت: بیایید به فرزندان و نوه‌هایمان چیزی متفاوت بدهیم! … تمام دنیا حالا به خوبی می‌داند که اسرائیل، با حمایت آمریکا چه چیزهایی به نوزادان و کودکان غزه می‌دهد! می‌خواهند ما وارد توافق ابراهیم شویم و ترکیه از کشتار جدید نتانیاهو حمایت کند. قطعاً نباید چنین چیزی را قبول کنیم. ورود به این توافقنامه، به معنای محافظت دائمی از اسراییل و تأیید نسل‌کشی است. ترامپ قبلاً، امارات متحده عربی، بحرین، مراکش و سودان را وارد این بازی کرد. حالا ظاهراً عربستان سعودی و سوریه نیز علاقمند به توافق هستند و باراک دنبال آن است که ما را نیز وارد بازی کند. ترکیه مطمئناً با ورود به توافق‌نامه ابراهیم، طرف قاتل را نخواهد گرفت. ولی یادمان باشد که ترکیه به مدت ۷ ماه، در حالی که اسرائیل در حال قتل عام نوزادان در غزه بود، همچنان کشتی‌های تجاری خود را به اسرائیل می‌فرستاد. از دیگر سو، نفت جمهوری آذربایجان همچنان از طریق ترکیه به اسرائیل صادر می‌شود».

اغلب تحلیلگران ترکیه، آشکارا با پیوستن کشورشان به توافق ابراهیم مخالفند. اما اندیشکده‌های حامی صهیونیسم، جمهوری آذربایجان و ترکیه را تشویق می‌کنند تا هر چه زودتر این متن را امضا کنند.

جوزف اپستین از مرکز تحقیقات توران، بر این باور است که اتحاد دیرینه بین جمهوری آذربایجان، اسرائیل و ترکیه وجود دارد و عضویت در پیمان ابراهیم، سیگنالی مبنی بر توانمندسازی آسیای مرکزی و تأکید بر اهمیت استراتژیک آذربایجان فراتر از حوزه قفقاز است.

همچنین خاخام مارک اشنایر از مرکز سیمون ویزنتال، اعلام کرده که پیوستن جمهوری آذربایجان به ابراهیم، نه یک اقدام نمادین بلکه گامی ضروری است و به عنوان الگویی از همکاری مسلمانان و یهودیان عمل می‌کند.

همه اینها در حالی است که استیو ویتکاف فرستاده ویژه آمریکا نیز، به صراحت به این اشاره کرده که هم جمهوری آذربایجان و هم ارمنستان، به عنوان نامزدهای آینده در پیمان ابراهیم، شناخته می‌شوند.

برخی مفسران رسانه‌ای آمریکایی نیز، آشکارا ترکیه را تهدید کرده و به این اشاره کرده اند که اگر ترکیه پس از آذربایجان به این پیمان نپیوندد، ممکن است از نظر دیپلماتیک منزوی شود، زیرا اتحادهای منطقه‌ای آینده، پیرامون عضویت در پیمان گردهم می‌آیند.

حال باید دید، آیا ترکیه و جمهوری آذربایجان، استقلال استراتژیک خود را حفظ کرده و با وجود وعده های اقتصادی آمریکا، از پیوستن به توافق مزبور پرهیز خواهند کرد یا ممکن است رفته رفته، آثاری از انعطاف و قبول فرامین تحمیلی آمریکا در آنها مشاهده شود.