سیمرغ عدالت پر کشید!

گروه فرهنگی خبرگزاری عصرقانون: فیلم “خدای جنگ” که با محوریت شهید محسن فخری‌زاده و دستاوردهای موشکی ایران ساخته شده است، در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر مورد توجه اهالی سینما و منتقدان قرار گرفت. با این حال، عدم نامزدی این فیلم در جشنواره و کم‌توجهی هیات داوران به آن، اعتراضات گسترده‌ای را در پی داشت.

جزئیات اعتراضات

منتقدان و اهالی رسانه نسبت به این موضوع واکنش نشان دادند و به شدت اعتراض کردند. با توجه به تحسین‌های عمومی و توجه ویژه به فیلم از سوی رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی انتظار می‌رفت که این فیلم در جشنواره فجر با استقبال بیشتری مواجه شود و حداقل در چند بخش اصلی مانند بهترین فیلم یا کارگردانی نامزد شود. اما در کمال تعجب، فیلم تنها در بخش بهترین جلوه‌های ویژه بصری نامزد شد و در هیچ کدام از دیگر بخش‌ها، از جمله کارگردانی یا فیلم‌نامه، نتوانست جایگاهی کسب کند.
این موضوع نه تنها از سوی منتقدان سینمایی مورد اعتراض قرار گرفت، بلکه برخی از فعالان فرهنگی و هنری این تصمیم را بی‌عدالتی و غفلت از یک اثر مهم در زمینه دفاع مقدس دانستند. بسیاری بر این باور بودند که “خدای جنگ” به عنوان یک اثر ملی و با موضوعیت دفاع مقدس که به نوعی خاطرات جنگ و جانفشانی‌های مردم ایران را بازتاب می‌دهد، باید در جشنواره فجر مورد توجه بیشتری قرار می‌گرفت. این مسئله باعث شد تا فیلم در سایه توجهات گسترده رسانه‌ای و حمایت‌های عمومی قرار بگیرد.

دلایل اعتراضات

توجه و محبوبیت عمومی:

فیلم “خدای جنگ” که از نظر مردم و منتقدان به عنوان یک فیلم مهم و تاثیرگذار شناخته می‌شود، در جشنواره فجر با کم‌توجهی روبرو شد. حتی برخی معتقد بودند که چنین فیلمی نباید از چشم هیات داوران پنهان بماند، چرا که پیام‌های آن به موضوعاتی چون فداکاری‌های نظامی و افتخار ملت ایران اشاره دارد که در شرایط کنونی به شدت نیاز به بازتاب رسانه‌ای دارد. به طور خاص، شخصی چون محمد جواد ظریف، وزیر سابق امور خارجه ایران، فیلم را به آثار بین‌المللی مانند “اوپنهایمر” ترجیح داده بود و این خود نشان‌دهنده اهمیتی بود که این اثر در داخل ایران پیدا کرده بود.

استانداردهای ناعادلانه هیات داوران:

بسیاری از منتقدان جشنواره فجر نسبت به معیارهای داوری و شروط انتخاب آثار اعتراض داشتند. آنان بر این باور بودند که جشنواره فجر به جای معرفی آثار با کیفیت بالا، بیشتر تحت تأثیر فشارهای سیاسی و اقتصادی قرار می‌گیرد. این امر باعث می‌شود که فیلم‌هایی با موضوعات حساس و تاثیرگذار همچون “خدای جنگ” از حضور در جمع نامزدها محروم شوند. به این ترتیب، بسیاری از منتقدان این نوع انتخاب‌ها را ناتوانی در شناسایی آثار برجسته دانستند.

واکنش‌های عمومی و رسانه‌ای

واکنش‌ها از سوی مخاطبان و سینماگران هم قابل توجه بود. در برخی از مقالات و یادداشت‌ها، به نقش فیلم در شکستن تابوهای اجتماعی و آشنا کردن نسل جدید با ابعاد مختلف جنگ ایران و عراق اشاره شد. در این یادداشت‌ها، همچنین به نحوه انتخاب‌های جشنواره فجر و مشکلات موجود در روند داوری اشاره شده و بسیاری از اهالی سینما از عدم استقلال هیات داوران و عدم دقت در ارزیابی فیلم‌ها انتقاد کردند.
علاوه بر این، پخش عمومی فیلم بدون سانسور نیز خود به نوعی بیانگر فضایی آزاد و حمایتی از آثار با محتوای انتقادی در جشنواره فجر بود. این رویکرد، همراه با حمایت‌هایی که از خدای جنگ در سطوح بالای سیاسی و فرهنگی صورت گرفت، واکنش‌های جدیدی را در رسانه‌ها به همراه داشت. ساعد سهیلی، بازیگر این فیلم، در یادداشتی نسبت به فداکاری‌های خانواده شهدای جنگ اظهار داشت که این پروژه را با احساس مسئولیت و دینی نسبت به واقعیت‌های جنگ ساخته است.

دست رد عوامل «خدای جنگ» به سیمرغ سمبولیک ویژه جشنواره.

عوامل فیلم سینمایی «خدای جنگ» با انتشار متنی کوتاه امتناع خود از دریافت سیمرغ ویژه جشنواره را اعلام کردند..به نام خداآنچه در جریان اعلام نامزدهای جشنواره چهل و سوم فیلم فجر روی‌داد، موجب حیرت بسیاری از علاقمندان سینما و فعالان رسانه‌ای شد. مخاطبان مردمی و خبرنگاران از طیف‌های مختلف که در این ایام به تماشای فیلم‌های حاضر در این دوره از جشنواره نشستند، عدم نامزدی «خدای جنگ» در رشته‌های مختلف را سوال برانگیز تلقی کرده‌اند. .به نظر میرسد دبیر و هیات داوران در پی آن بودند که در تاریخچه ادوار جشنواره، نامی از «خدای جنگ» حتی در میان نامزدها نباشد. این تلاش با استقبال مخاطبان سینما ناکام مانده و خواهد ماند. .پس از این برخورد ناصحیح، عوامل جشنواره طی تماسی با دست اندرکاران فیلم اعلام کردند که بنا دارند سیمرغ ویژه‌ای را به «خدای جنگ» اختصاص دهند و خواستار حضور عوامل فیلم در اختتامیه شدند. .اما با احترام به تصمیم هیات داوران و دبیر، فیلمی که در هیچ رشته‌ای جز جلوه‌های بصری نامزد نشده، طبعا نمیتواند بهترین فیلم دبیر، یا بهترین فیلم از نگاه ملی یا عناوین دیگر باشد. این سیمرغ را هم ذیل همان تقسیم بندی‌ که در جریان نامزدی آثار اتفاق افتاد، تقسیم کنید.

در نهایت، عدم نامزدی فیلم “خدای جنگ” در جشنواره فجر نه تنها سوالات بسیاری را در مورد شفافیت معیارهای داوری به وجود آورد، بلکه تأثیرات سیاسی و اجتماعی سینمای ایران را نیز تحت شعاع قرار داد. بسیاری معتقدند که این نوع تصمیم‌ها نه تنها به فیلم‌هایی چون “خدای جنگ” آسیب می‌زند، بلکه پیام‌های واقعی جنگ و دفاع مقدس را نیز در سایه قرار می‌دهد. این اعتراضات می‌تواند فرصتی باشد برای بررسی بیشتر چالش‌ها و مشکلات سینمای ایران و پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای اصلاح وضعیت موجود.