شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوا چه اقداماتی انجام داده است؟

با آغاز فصل پاییز و سرمای هوا، شرایط برای افزایش آلودگی هوا به‌ویژه در کلان‌شهرها و بالا رفتن شاخص‌های کیفیت هوا مهیا می‌شود و پدیده وارونگی دما که باعث حبس آلودگی در سطح شهرها می‌شود.

بر اساس اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص کیفیت هوا در حال حاضر بر روی عدد ۱۴۹ قرار گرفته و هوا در مرز آلودگی برای همه افراد جامعه است. همچنین طی ۲۴ ساعت گذشته شاخص کیفیت هوا بر روی عدد ۱۶۰ بود و هوا برای همه افراد جامعه آلوده بود. همچنین تهران از ابتدای سال ۵ روز هوای پاک، ۱۷۵ روز هوای قابل قبول و ۷۸ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۵ روز هوای ناسالم داشته است.

بر اساس تصمیم کمیته اضطرار آلودگی هوا امروز و فردا کلاس درس تمام مقاطع تحصیلی در تهران غیرحضوری شده است و فعالیت کلیه دستگاه‌های اجرایی و نهادهای عمومی غیر دولتی به غیر از بانک‌ها با حضور ۵۰ درصد کارکنان صورت می‌پذیرد. نفس‌های بسیاری در این هوای آلوده به شماره افتاده و شهروندان مطالباتی از دستگاه‌های مختلف به ویژه شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوا دارند.

فرهاد خسروانی مدیر و کارشناس مطالعات خدمات شهری و محیط‌زیست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران با یادآوری این مساله که طبق قانون هوای پاک، وظایف دستگاه‌های اجرایی برای کاهش آلودگی هوا از جمله وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، راه و شهرسازی، امور اقتصادی و دارایی، صنعت، معدن و تجارت، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، سازمان حفاظت محیط‌زیست، سازمان صدا و سیما، سازمان استاندارد و سایر نهادها را نیز مشخص است، گفت: بر اساس این قانون، تمامی دستگاه‌های مسئول موظف‌اند در راستای مقابله با آلودگی هوا، اقداماتی در زمینه بهبود کیفیت سوخت، کنترل کیفیت خودروها، پایش منابع ساکن، مدیریت حمل و نقل، پایش و کنترل مستمر آلودگی هوا و آموزش و اطلاع‌رسانی انجام دهند و در صورت کوتاهی هر یک از نهادها، آنها باید پاسخگو باشند.

در خصوص شهرداری، انتظارات از این نهاد باید با توجه به وظایف مشخص شده در قانون هوای پاک بررسی شود

وی در پاسخ به این سوال که هر کدام از نهادهای متولی در کاهش آلودگی هوا تا چه حد به وظایف خود بر اساس این قانون عمل کرده‌اند؟ ابراز داشت: در خصوص شهرداری، انتظارات از این نهاد باید با توجه به وظایف مشخص شده در قانون هوای پاک بررسی شود.

قوانینی که شهرداری را موظف به کاهش آلودگی هوا کرد

این کارشناس محیط زیست به تشریح وظایف شهرداری تهران طبق قانون و آئین نامه‌های مصوب پرداخت و گفت: بهتر است ابتدا مفاد مرتبط با وظایف شهرداری در این قانون و آئین‌نامه‌های اجرایی آن را مرور کنیم و سپس به بررسی اقدامات این نهاد در راستای انجام تکالیفش بپردازیم.

به گفته وی بر اساس ماده ۷ قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا که در سال ۱۳۷۴ مصوب شده است، شهرداری‌ها و دیگر نهادها موظف‌اند تردد وسایل نقلیه و سیستم حمل و نقل شهری را به نحوی مدیریت کنند که ضمن کاهش آلودگی هوا، پاسخگوی نیازهای روزانه سفرهای شهری باشد. در ماده ۱۰ این قانون، وزارت کشور موظف است از محل درآمدهای شهرداری‌ها و بودجه عمومی خود، ناوگان حمل و نقل عمومی درون‌شهری را سالانه ۵ درصد افزایش دهد و ماده بیستم نیز سوزاندن پسماندهای بیمارستانی، صنعتی و خانگی در فضای باز ممنوع است و متخلفان با جزای نقدی مواجه خواهند شد.

سوزاندن پسماندهای بیمارستانی، صنعتی و خانگی در فضای باز ممنوع است و متخلفان با جزای نقدی مواجه خواهند شد

وی افزود: ماده ۲۲ قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا شهرداری‌های شهرهای بزرگ را موظف کرده که تا ۱۰ سال پس از ابلاغ قانون، سرانه فضای سبز شهری را به حداقل ۱۵ متر مربع برسانند و همچنین طبق ماده ۲۷ آن وزارتخانه‌های مربوطه و شهرداری‌ها موظف به ایجاد حریم سبز بزرگراه‌ها و کمربند سبز شهرها هستند.

مدیر مطالعات خدمات شهری و محیط‌زیست مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران به آئین‌نامه اجرایی ماده (۷) قانون هوای پاک نیز اشاره کرد و بیان داشت: بر اساس ماده ۲ این قانون، محدودیت‌های تردد وسایل نقلیه به پیشنهاد شهرداری یا سازمان محیط‌زیست و تأیید شورای ترافیک اعمال می‌شود.همچنین طبق ماده ۵ شهرداری‌ها باید قبل از اعمال محدودیت تردد، سامانه حمل‌ونقل عمومی متناسب را فراهم کنند تا اختلالی در تردد شهروندان ایجاد نشود.

خسروانی با بیان این اینکه آئین‌نامه فنی در کنترل و کاهش آلودگی‌ها هم از جمله این مباحث قانونی مرتبط هستند، ابراز داشت: در ماده ۲۰ این آئین نامه، شهرداری‌ها و دیگر نهادها موظف‌اند امکان دسترسی به اطلاعات سنجش آلودگی هوا را فراهم کنند.

تأمین سرانه فضای سبز در تهران به کجا رسید؟

وی در ادامه با تاکید بر اینکه در شهر تهران، سرانه فضای سبز از سطح تکلیف قانونی فراتر رفته و به حدود ۱۸ متر مربع برای هر نفر رسیده است، گفت: جنگل‌کاری و کمربند سبز اطراف تهران تا پایان سال ۱۴۰۳ از مرز ۵۰ هزار هکتار عبور خواهد کرد.

به گفته وی در حوزه معاینه فنی، زیرساخت‌های شهرداری برای انجام معاینات برتر فراهم شده و شهروندان می‌توانند با استفاده از این معاینات، از تخفیفات ورود به طرح ترافیک بهره‌مند شوند. ضمن اینکه کنترل مکانیزه تردد در محدوده ترافیک و آلودگی هوا توسط شهرداری و با همکاری راهور به طور مرتب اجرا می‌شود.

آلودگی هوا هر ساله به ویژه در پاییز در تهران و کلان‌شهرهای دیگر کشور تشدید می‌شود و قربانیان زیادی می‌گیرد. برای مقابله با این موضوع بارها روش‌ها و راهکارهای مختلفی ارائه شده و کمبود قانون هم وجود ندارد اما به دلیل اجرایی نشدن قانون توسط همه دستگاه‌های مرتبط با آلودگی هوا و قصور آنها به دلایل متعدد همچنان شاهد جولان ذرات معلق در هوای کلان‌شهرهایی همچون تهران هستیم.