عراقچی: کنوانسیون منع تسلیحات شیمیایی باید به دور از سیاسی کاری به مسئولیت خود ادامه دهد

به گزارش گروه بین الملل عصر قانون: سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان امروز سه شنبه با حضور در اجلاس بین‌المللی دولت‌های عضو کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی در لاهه هلند به سخنرانی و بیان مواضع و دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران راجع به موضوعات دستورکار این رویداد پرداخت.

متن سخنرانی سید عباس عراقچی وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سی‌اُمین نشست کنفرانس دولت‌های عضو کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی به شرح زیر است:

بسم الله الرحمن الرحیم

آقای رئیس،

آقای مدیرکل،

نمایندگان محترم،

خانم‌ها و آقایان،

ابتدا مایلم مراتب قدردانی خود را از شما، آقای رئیس، و از دبیرخانه برای تمامی تلاش‌هایی که در سازماندهی این کنفرانس مهم به‌کار بسته‌اید، ابراز نمایم.

آقای رئیس،

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی به‌عنوان میراثی برجسته از خرد جمعی و وجدان بشری، با هدف جلوگیری از تکرار فاجعه استفاده از سلاح‌های شیمیایی ایجاد شد.

ما ایرانیان، درد و رنج سنگینی را که حملات شیمیایی رژیم صدام در دوران جنگ تحمیلی بر نظامیان و غیرنظامیان ما وارد کرد، با تمام وجود احساس می‌کنیم. پس از گذشت چهار دهه، زخم‌های ما همچنان باز است و ماهیت غیرانسانی این سلاح‌ها را در چهره جانبازان، رزمندگان و خانواده‌های آنان که هنوز از آلام شدید رنج می‌برند، به‌وضوح می‌توان دید.

در این نشست، آقای کمال حسین‌پور، نماینده محترم سردشت در مجلس شورای اسلامی، نیز حضور دارند. برای ما و برای جهانیان، نام سردشت نمادی برجسته در مبارزه جهانی برای منع سلاح‌های شیمیایی و دادخواهی قربانیان است. مردم سردشت از جمله هزاران غیرنظامی و رزمنده ایرانی بودند که در طول هشت سال جنگ تحمیلی هدف حملات شیمیایی قرار گرفتند. ما به مردم قهرمان سردشت که در آن حمله وحشیانه جان باختند، و نیز به کسانی که همچنان با آثار آن جنایت دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به خانواده‌های آنان، ادای احترام می‌کنیم.

آقای رئیس،

«حقیقت» باید پیروز شود و «عدالت» باید اجرا گردد؛ جنایات سنگینی که مورد نگرانی جامعه بین‌المللی است، هرگز مشمول مرور زمان نمی‌شود. استفاده از سلاح‌های شیمیایی در مخاصمات مسلحانه، جنایت جنگی فجیعی است که با گذشت زمان محو نخواهد شد. از این‌رو، جمهوری اسلامی ایران همچنان بر ضرورت پاسخگویی و اجرای عدالت درخصوص استفاده رژیم صدام از سلاح‌های شیمیایی علیه ملت ایران تأکید دارد. کسانی که مواد و فناوری لازم برای توسعه برنامه تسلیحات شیمیایی و حتی برنامه نظامی هسته‌ای عراق را در اختیار آن رژیم قرار دادند، باید پاسخگو باشند. ما از این کشورها می‌خواهیم که به مطالبه مداوم ما برای انجام تحقیقات مستقل و شفاف درباره شرکت‌ها و اتباع خود که در تهیه، توسعه و استفاده از برنامه سلاح‌های شیمیایی رژیم سابق عراق مشارکت داشته‌اند، پاسخ دهند.

آقای رئیس،

همه ما به‌خوبی می‌بینیم که روابط بین‌الملل امروز چگونه به دلیل «یکجانبه‌گرایی تهاجمی» که در پوشش «نظم مبتنی بر قواعد» عرضه می‌شود، با بحران‌های بی‌سابقه مواجه شده است. سازمان ملل متحد و اهداف و اصول بنیادین آن آماج حملات قرار گرفته‌اند. ماده ۲ بند ۴ منشور، که به‌عنوان اصلی‌ترین تضمین برای «نجات نسل‌های آینده از بلای جنگ» شناخته می‌شود، به‌طور مستمر نقض می‌شود و بدتر آنکه این نقض‌ها در حال عادی‌سازی است. آنچه در منطقه ما جریان دارد—جنگ‌های دائمی، تجاوزات، نسل‌کشی و توسعه‌طلبی استعماری رژیم اسرائیل—نتیجه مستقیم حمایت آمریکا و مماشات برخی کشورهای اروپایی است.

بی‌اعتنایی ایالات متحده به حقوق بین‌الملل به‌صورت تلاش آشکار برای ایجاد «نظم بین‌المللی مبتنی بر زور» بروز یافته است؛ نظمی که در آن توسل به قدرت نظامی آشکار برای پیشبرد منافع نامشروع توجیه می‌شود. «نظم مبتنی بر قواعد» ادعایی، اصول دیرپا و تثبیت‌شده‌ای را نقض می‌کند که برای دهه‌ها استفاده از سلاح‌های ممنوعه از جمله سلاح‌های شیمیایی را منع کرده بود. جای تعجب ندارد که رژیم اسرائیل در تجاوزات خود به غزه و لبنان، از طیف گسترده‌ای از تسلیحات ممنوعه، از جمله مهمات خوشه‌ای، استفاده کرده است.

آقای رئیس،

هیچ منطقه‌ای مانند منطقه ما طعم رفتارهای قانون‌گریزانه را نچشیده است؛ جنگ‌های اسرائیلی–آمریکایی، منطقه را در چرخه دائمی ناامنی و خونریزی گسترده گرفتار کرده است. طی دو سال گذشته، نسل‌کشی آشکاری در فلسطین اشغالی جریان داشته است، آن هم با مصونیت کامل رژیم اسرائیل. این رژیم تاکنون به هفت کشور حمله کرده و همچنان سرزمین‌های فلسطین، سوریه و لبنان را اشغال کرده است.

حمله مسلحانه غیرقانونی رژیم اسرائیل علیه ایران در ژوئن گذشته و مداخله مستقیم نظامی آمریکا در پی آن، نشان داد که چگونه نظامی‌گری و زورگویی بر «حاکمیت قانون» غلبه یافته است.

اقدام تجاوزکارانه رژیم اسرائیل علیه ایران در ژوئن گذشته، تنها نقض آشکار اصول منشور ملل متحد و حقوق بین‌الملل نبود، بلکه ضربه‌ای جدی به رژیم عدم اشاعه (ان.پی.تی) و بنیان‌های کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی وارد کرد. این رژیم نه‌تنها تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران، بلکه مراکز و تأسیساتی را که تحت نظارت سازمان منع سلاح‌های شیمیایی قرار داشتند نیز هدف قرار داد و خطر انتشار مواد شیمیایی و رادیواکتیو را ایجاد نمود؛ خطری که می‌توانست سلامت انسان و محیط زیست فراتر از مرزهای ایران را تهدید کند.

اعتراف رسمی رئیس‌جمهور آمریکا در ۶ نوامبر ۲۰۲۵ مبنی بر نقش مستقیم وی در تجاوز اسرائیل به ایران، سندی آشکار از مسئولیت ایالات متحده در این اقدام غیرقانونی و نقض فاحش ماده ۲ بند ۴ منشور ملل متحد است؛ افزون بر مسئولیت آمریکا در حمله مستقیم ۲۳ ژوئن به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران.

آقای رئیس،

برای تضمین عملکرد مؤثر سازمان، باید اصول بنیادین برابری، بی‌طرفی و عدم تبعیض رعایت شود.

باید به خاطر داشته باشیم کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی با هدفی روشن تدوین شد: نابودی کامل یک دسته از سلاح‌های کشتار جمعی و جلوگیری از بازظهور آنها. این کنوانسیون هرگز برای پیشبرد منافع سیاسی برخی کشورها طراحی نشده است.

اعتبار سازمان تنها زمانی حفظ می‌شود که به مأموریت حرفه‌ای و غیرسیاسی خود وفادار بماند و از جهت‌گیری‌های ژئوپولیتیکی دوری کند. از این‌رو، سازمان منع سلاح‌های شیمیایی باید بتواند بدون هرگونه فشار یا نفوذ ناموجه، وظایف فنی خود را انجام دهد.

آقای رئیس،

رژیم اسرائیل به هیچ‌یک از معاهدات خلع سلاح، از جمله کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی، نپیوسته و همچنان بزرگ‌ترین مانع در مسیر ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه است.

سلاح‌های کشتار جمعی همواره خطرناک و غیرانسانی‌اند، اما زمانی که در اختیار جنایتکارانی قرار گیرد که طی دو سال گذشته آشکارا به کشتار و نسل‌کشی پرداخته‌اند، این سلاح‌ها به تهدیدی وجودی برای تمدن بشری و سیاره ما تبدیل می‌شوند. رژیم اسرائیل باید وادار شود به کنوانسیون بپیوندد و تحت بازرسی‌های کامل قرار گیرد؛ امری که باید در اولویت سازمان قرار گیرد.

آقای رئیس،

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی موفق‌ترین معاهده خلع سلاح در جهان است. با این حال، این موفقیت تنها زمانی پایدار خواهد ماند که همه دولت‌ها بدون استثنا و بدون استانداردهای دوگانه به مفاد آن پایبند باشند. اجرای گزینشی یا تفاسیر سیاسی از مقررات کنوانسیون، اهداف مشترک ما را تضعیف و اعتماد جمعی میان دولت‌های عضو را مخدوش می‌کند.

بر این اساس، موارد عدم پایبندی و یا تأخیر از سوی ایالات متحده و برخی دیگر از کشورها باید به‌شکلی اصولی مورد رسیدگی قرار گیرد. این موارد در گزارش‌های رسمی سازمان، اظهارات مقامات پیشین این کشورها و موضوعات طرح‌شده در جلسات قبلی بازتاب یافته است. ما تأکید می‌کنیم که شفافیت کامل و همکاری سازنده با سازوکارهای راستی‌آزمایی برای حفظ اعتبار این کنوانسیون ضروری است.

در همین زمینه، جمهوری اسلامی ایران در موارد متعدد و از طریق مجاری رسمی، نگرانی‌های خود را درباره موارد عدم پایبندی یا تأخیر در اجرای تعهدات کنوانسیون از سوی ایالات متحده مطرح کرده است. آمریکا همچنان به توسعه سلاح‌های غیرکشنده ادامه می‌دهد و بر اساس منابع رسمی خود، در حال اجرای پروژه‌هایی برای تسلیح مواد روان‌گردان و عوامل مبتنی بر اپیوئیدهای مصنوعی است.

هنگامی که کشوری دارای بزرگ‌ترین ذخایر اعلام‌شده سلاح‌های شیمیایی سال‌ها از جدول زمان‌بندی نابودی آنها عقب می‌ماند؛ هنگامی که اطلاعات مربوط به برخی فعالیت‌های شیمیایی خود را با شفافیت کامل ارائه نمی‌کند؛ و هنگامی که همان کشور در مقام مدعی علیه دیگران ظاهر می‌شود—این رفتار نه‌تنها با روح کنوانسیون ناسازگار است، بلکه اعتماد جامعه بین‌المللی به سازمان را تضعیف می‌کند.

آقای رئیس،

اقدامات قهری یک‌جانبه و غیرقانونی، از جمله تحریم‌ها، نقض آشکار حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود. با وجود گذشت ۲۸ سال از لازم‌الاجرا شدن کنوانسیون و تعهد دولت‌های عضو برای تسهیل انتقال مواد و تجهیزات شیمیایی برای مقاصد صلح‌آمیز، محدودیت‌های غیرقانونی ناشی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اجرای آنها توسط کشورهای اروپایی همچنان ادامه دارد.

اسف‌بارتر آنکه این تحریم‌ها حتی دسترسی عادی قربانیان سلاح‌های شیمیایی در ایران به داروها و تجهیزات پزشکی ضروری را مختل کرده است.

همه دولت‌ها از لحاظ حقوقی و اخلاقی موظف‌اند مانع ارائه داروها و تجهیزات پزشکی لازم برای درمان قربانیان سلاح‌های شیمیایی نشوند؛ به‌ویژه کشورهایی که شرکت‌ها و مقاماتشان در برنامه شیمیایی رژیم صدام نقش داشته‌اند.

در پایان، مایلم مراتب قدردانی خود را از گروه آسیا–اقیانوسیه برای اعتماد به جمهوری اسلامی ایران و حمایت از انتخاب کشورم به عضویت شورای اجرایی برای دوره ۲۰۲۶–۲۰۲۸ که به‌طور رسمی از سوی کنفرانس تأیید شد، ابراز کنم.

هیأت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران به شما، آقای رئیس، و به سایر هیأت‌ها اطمینان می‌دهد که در انجام مسئولیت‌های شما کمال همکاری و حمایت را مبذول خواهد داشت.