عراق و هشتمین سالگرد نابودی تروریسم؛از فتوای تاریخ‌ساز تا اهتزاز پرچم پیروزی

امروز چهارشنبه دهم دسامبر ۲۰۲۵ برابر با نوزدهم آذر ۱۴۰۴ است، هشت سال پیش در چنین روزی، پیروزی بزرگ بر تروریسم و آزادسازی تمام اراضی اشغال شده توسط باندهای تروریستی داعشی برای مردم عراق ثبت شد،‌پیروزی که به لطف فداکاری ها و جانفشانی های نیروهای بسیج مردمی یا حشد شعبی و دیگر نیروهای مسلح عراق در پی فتوای تاریخی مرجعیت عالی دینی عراق به دست آمد.

گروه تروریستی داعش در سال ۱۳۹۳ (۲۰۱۴ میلادی) با اشغال و تثبیت مواضع خود در استان الرقه سوریه و بخش‌های وسیعی از استان دیر الزور، توانست کنترل نواحی مجاور مرزهای عراق را در اختیار خود بگیرد. این گروه تروریستی در بهار سال ۹۳ طی عملیاتی هماهنگ با برخی گروه‌ها و شخصیت‌های عراقی به‌صورت ناگهانی به تعدادی از استانهای عراق حمله کرده و موفق به تصرف موصل مرکز استان نینوا شدند. آنها همچنین در ادامه استان‌های صلاح‌الدین، دیالی و الانبار را اشغال کردند و کار به جایی رسید که خود را به نزدیکی مرزهای بغداد رساندند.

با وجود اینکه گروه تروریستی داعش با حمله ژوئن سال ۲۰۱۴ مرکزیت گسترده‌ای برای خود در عراق تأسیس کرد، اما پیش از آن نیز این گروه فعالیت‌های تروریستی متعددی را در عراق انجام داده بود، به‌عنوان مثال داعش در نیمه دوم سال ۲۰۱۳ نزدیک به ۱۴۰۰ خانه را در عراق منفجر و ویران کرد و طی این حملات ۱۹۹۶ نفر کشته و ۳۰۲۱ نفر زخمی شدند.

تخمین دقیق منابع مالی که گروه تروریستی داعش در این مدت به‌دست آورده مشکل است. بیشتر منابع مالی داعش از سوی عربستان، قطر و ثروتمندان سلفی و تکفیری حوزه خلیج فارس تأمین می‌شد. علاوه بر اینکه داعش با تسلط بر منابع نفتی و فروش نفت به کشورهایی نظیر ترکیه نیز موفق شده بود منابع مالی گسترده‌ای را برای خود ایجاد کند.

آدم‌ربایی و گرفتن غرامت از خویشاوندان آنها، اعمال مالیات‌های سنگین به‌بهانه‌‌های شرعی و غارت بانک موصل در زمان اشغال این شهر از مهم‌ترین منابع مالی تروریست‌های داعش به‌شمار می‌رود که در زمان اوج خود ثروتمندترین گروه تروریستی جهان به‌شمار می‌رفت. مبلغ مصادره‌شده از غارت بانک موصل ۱.۵ میلیارد دلار برآورد شده بود.

در ۱۵ آگوست سال ۲۰۱۴ شورای امنیت سازمان ملل متحد در قطعنامه‌ای از داعش به‌عنوان یک گروه تروریستی یاد کرده خواستار انحلال آن شد. بعد از این اتفاق بود که آمریکا به‌همراه تعداد دیگری از قدرت‌های جهانی و برخی از کشورهای منطقه‌ای به بهانه مقابله با داعش، ائتلافی را تشکیل داد. آمریکا به این بهانه حملات نظامی خود را در خاک عراق و سوریه گسترش داد، حملاتی که بیشتر زیرساختها و منابع غیرنظامی این کشورها را هدف قرار داده بود و نه تنها تلاش جدی برای ریشه‌کن کردن داعش در این کشورها انجام نمی  داد که در عمل برای باقی نگه داشتن این گروه تروریستی در راستای اهداف شوم خود در منطقه اقدام می کرد .

در آن روز‌ها ارتش عراق در وضعیت بسیار بدی به‌سر می‌برد. در آن زمان نیروهای نظامی این کشور با تمام امکانات مدرنی که در اختیار داشتند نتوانسته بودند مانع پیشروی شبه‌نظامیان داعش شوند، به‌گونه‌ای که تصاویر رقت‌باری از فرار نظامیان عراقی در موصل منتشر شده بود. در پی صدور فتوای جهاد کفائی از سوی مرجعیت عالی دینی،  هزاران نفر از عراقی‌ها با ثبت‌نام در نیروهای موسوم به «الحشد الشعبی»، نیروهای دفاع مردمی به نیروهای مسلح در عراق پیوستند.

حشد شعبی به‌عنوان یکی از نیروهای مسلح عراق شناخته می‌شد، که در آن زمان تحت فرماندهی نخست وزیر وقت، «حیدر العبادی» به‌عنوان فرمانده کل نیروهای مسلح عراق بود. پارلمان عراق در آذر ماه سال ۹۵ قانونی را تصویب کرد که نیروهای حشد شعبی را در این کشور به‌عنوان بخشی از نیروهای مسلح عراق به‌رسمیت شناخت.

یادآوری نقش غیرقابل انکار مرجعیت؛ فتوایی که تاریخ ساز شد

یادآوری این پیروزی تاریخی بدون اشاره به نقش انکارناپذیر مرجعیت عالی دینی ممکن نیست که با صدور فتوای تاریخی جهاد کفائی، نقطه عطف بزرگی را در تاریخ عراق شکل داد به طوری که این فتوا قشرهای مختلف مردم عراق را متحد کرد و همگی را در یک صف واحد در برابر فکر افراطی قرار داد.

فتوا و سخنان مرجعیت، نقش برجسته ای در دمیدن روح معنوی و برانگیختن اراده ملی ایفا کرد. هشت سال گذشت و همچنان این حماسه، نمونه زنده و پویایی از قدرت اراده مردم عراق و توان آن برای ایجاد تغییر و محافظت از سرزمین و انسان به شمار می رود.

سرلشکر «سعد معن» رئیس هسته اطلاع رسانی امنیتی عراق می گوید: تجربه جنگ با باندهای تروریستی داعش،‌نقطه عطف مهمی در تاریخ عراق شکل داد و به تقویت وحدت بافت اجتماعی و تحکیم هویت ملی میان قشرهای مختلف مردم کمک کرد.

وی افزود: رویارویی با داعش، آزمونی سخت و دشوار بود که قدرت و صلابت جامعه عراق را نشان  داد و عراقی ها در آن مرحله، قدرت خود برای وحدت را نشان دادند، هنگامی که وطنشان در معرض خطری قرار بگیرد که موجودیت آن را تهدید می کند.

به گفته وی، تلاشهای پس از آزادسازی، از بازگرداندن آوارگان، بازسازی شهرها و ترمیم روابط اجتماعی بار دیگر این نکته را مورد تاکید قرار داد که وحدت عراق، منبع اصلی قدرت آن است.

بازگرداندن موازنه

رئیس هسته اطلاع رسانی امنیتی عراق ابراز عقیده می کند که فتوای جهاد کفائیِ آیت الله سیستانی مرجعیت عالی دینی در نجف اشرف، نقطه عطف تاریخی بود که موازنه را به میدان بازگرداند و مسیر نبرد را از دفاع به حمله تغییر داد.

به گفته وی، فتوای جهاد کفائی با برانگیختن روح مسئولیت پذیری، سبب داوطلبی دهها هزار نفر از مردم و حمایت از نیروهای امنیتی و تشکیل حالت بسیج ملی فراگیری و سبب شد تا شهرهای اشغال شده یکی پس از دیگری آزاد شود.

معن در خصوص اقدامات تروریستهای داعشی در مناطقی که اشغال کرده بودند، گفت: داعش، شیوه های سرکوب، ایجاد رعب و وحشت و تلاش برای تغییر ماهیت جوامع محلی را که در تعارض با ارزشهای عراق بود، در پیش گرفت، ولی در این راه ناکام ماند، چرا که با مخالفت گسترده مردمی روبرو شد.

به گفته وی، جامعه عراق، جامعه ای ریشه دار از نظر ارزشها و هویت است و نمی تواند پروژه افراطی یا بیگانه با خود را بپذیرد.

معن خاطر نشان کرد که ظلم داعش، تمام قشرهای مردم عراق را فرا گرفت و همین امر سبب واکنش یکپارچه تمام طیفهای جامعه شد.

حمایت از نیروهای امنیتی 

سرلشکر معن خاطر نشان می کند: ساکنان مناطق اشغال شده از اولین کسانی بودند که به حمایت گسترده از نیروهای امنیتی پرداختند چه از طریق دادن اطلاعات، چه همکاری و ایستادگی با وجود شرایط دشواری که با آن روبرو بودند، علاوه بر آن گروههای عشایری و مردمی برای مقابله با تروریسم تشکیل شد که در این راه جانفشانی زیادی از خود نشان دادند.

وی افزود: لحظه آزادی برای مردم آن مناطق به مثابه بازگشت زندگی، دولت و قانون و درهم پیچیده شدن صفحه تاریک و سیاهی بود که تحت حکومت تروریسم در آن به سر برده بودند.

به گفته معن، بازگشت مردم به مناطق و خانه ها و مدارس و کارهایشان، به مثابه بازگشت حق به اهلش بود.

«فاضل ابورغیف» کارشناس امنیتی عراقی هم در این باره می گوید: مرحله پساداعش تروریستی، شاهد بازگشت واضح به دوران انسجام بافت اجتماعی عراق به ویژه در مناطق آزاد شده در شمال و غرب کشور بود به طوری بسیاری از عشایر به مناطق خود بازگشتند و در تقویت روحیه برادری و شهروندی میان قشرهای مختلف جامعه سهیم شدند.

پیروزی محقق شده

ابورغیف بر این باور است که تحقق پیروزی و سرکوب و نابودی تروریسم، فرصت را در اختیار عراقی ها قرار داد تا وحدت خود را بازیابند به طوری که شاهد افزایش قابل ملاحظه سطح علاقه به وطن و ازسرگیری روابط اجتماعی میان طیفهای مختلف جامعه پس از سالها تنش طایفه ای که تروریسم به کشور سوق داده بود.

به گفته وی، فتوای جهاد کفائی مرجعیت عالی دینی، مهمترین نقش را در سوق دادن عراق با تمام طیفهایش به سمت دفاع از کشور ایفا کرد.

ابورغیف می گوید: خون رزمندگان از تمام طیفهای جامعه عراق در میادین نبرد با تروریسم درهم آمیخت که این عامل به پیچاندن صفحه شکاف طایفه ای و بازگرداندن همبستگی و انسجام عراقی به ریشه های اصیل آن کمک کرد.

فروپاشی تروریسم

فتوای جهاد کفائی، علت اصلی تسریع در عملیات آزادسازی و پاکسازی سرزمینهای اشغال شده بود به طوری که باندهای تروریستی داعش در برابر موج بسیج مردمی و توان رزمی گسترده از هم فروپاشید.

ابورغیف می گوید: تروریستهای داعشی با ساکنان مناطقی که اشغال کرده بودند به ویژه در استانهای الانبار و موصل به عنوان خائن و مرتد رفتار می کردند و عملیات کشتار و سربریدن هایی که داعش علیه هزاران نفر از مردم این مناطق انجام داد، این حقیقت را مورد تاکید قرار می دهد، علاوه بر آن باید به جنایات هولناکی اشاره کرد که داعش در وادی الخسفه مرتکب شد به طوری که بیش از ۲۰ هزار نفر از قشرهای مختلف مردم و نیروهای امنیتی قتل عام شدند.

این کارشناس امنیتی تصریح می کند: اگر همکاری و همبستگی مردم مناطق اشغال شده و حمایت واقعی آنها از نیروهای امنیتی نبود، عملیات آزادسازی به سرانجام نمی رسید. همکاری و کمکهای مردم این مناطق عامل سرنوشت ساز و تعیین کننده در آشفته سازی تروریستها و وادار کردن آنها به عقب نشینی و فرار بود.

به گفته وی، مردم مناطق اشغال شده از نیروهای امنیتی پیشرو تا آزادسازی تمام مناطق از چنگالهای تروریسم پشتیبانی کردند.

مرحله سرنوشت ساز

«نبیل العزاوی» تحلیلگر سیاسی عراقی تاکید می کند که گذشت هشت سال از آزادسازی اراضی عراق از لوث باندهای تروریستی داعش مرحله سرنوشت سازی در تاریخ کشور به شمار می رود.

وی نیز تاکید می کند که این پیروزی به لطف فتوای جهاد کفائی و تلاشهای مشترک نیروهای امنیتی،‌حشد شعبی و پیشمرگه محقق شد.

به گفته العزاوی، عراق توانست به پروژه تروریستی که بانیانش قصد داشتند برای سالهای طولانی این کشور را درگیر کنند، پایان دهد،‌ولی وحدت و انسجام عراقی ها، خون شهدا و مقابله نیروهای امنیتی(ارتش، حشد شعبی و …) توانست معادله را برهم بزند.

وی افزود: عراق امروز از وضعیتی که درگیر تروریسم و خطر بود، به مرحله ثبات و گشودن چشم اندازهای جدید برای بازسازی و  توسعه وارد شده است.

این کارشناس تصریح کرده است که وجود مرجعیت دینی همچنان سوپاپ اطمینانی است که وحدت و یکپارچگی عراق را حفظ و قدرت آن برای پشت سر گذاشتن بحرانها را تقویت می کند.

همبستگی ملی

به گفته العزاوی، حافظه عراقی ها نمی تواند مصایبی را که در دوران سیطره باندهای تروریستی و جنایات هولناک آنها رخ داد، فراموش کنند.

وی افزود که همبستگی ملی که در جریان نبردهای آزادسازی شکل گرفت، باید در مرحله آینده از طریق نتایج انتخابات و تقویت حضور گروههای ملی مورد بهره برداری قرار گیرد،این مرحله، فرصتی برای پشت سر گذاشتن اختلافات و تصحیح مسیر سیاسی در راستای خواسته های شهروندان است.

«حیدر البرزنجی» تحلیلگر سیاسی عراقی تاکید می کند که تجربه رویارویی با باندهای داعشی، یکی از مهمترین نقطه‌های عطف در تاریخ عراق معاصر است که مرحله جدیدی از یکپارچگی بافت اجتماعی را پس از درهم آمیخته شدن خون عراقی ها طیفها و مذاهب مختلف در خاکریزهای دفاعی در نبرد آزادسازی شکل دادند.

به گفته وی، این تجربه، روح همبستگی ملی را تقویت و احساس سرنوشت مشترک را تعمیق بخشید و به شکل گیری نهاد «حشد شعبی» کمک کرد که نقش برجسته و تعیین کننده در پایان دادن به گروههای تبهکار تروریستی ایفا کرد، گروههایی که برای درهم شکستن اراده عراقی ها تلاش کردند، اما ناکام ماندند.

البرزنجی تصریح می کند که حشد شعبی امروز به یکی از مهمترین ستون های دفاع ملی تبدیل شده است، نیرویی که جانفشانی های زیادی در راه حمایت از کشور از خود نشان داد.

به گفته وی، مرجعیت عالی دینی نقش محوری در پیروزی بر داعش از طریق بسیج مردم و برانگیختن عزم و اراده آنها ایفا کرد و ندای جهاد کفائی از سوی مرجعیت با لبیک بیش از سه میلیون عراقی روبرو شد و موج مردمی گسترده ای را برای دفاع از وطن به راه انداخت.

این تحلیلگر عراقی افزود که مرجعیت،‌قلبها را متحد کرد و همه به فتوای جهاد آن با وجود اختلاف رویکردها و مذاهب لبیک گفتند، مرجعیت همچنان دژ مستحکم برای حمایت از جان و مال عراقی ها و محافظت کشور در برابر خطرات به شمار می رود.

«سرمد البیاتی کارشناس نظامی عراقی هم خاطر نشان کرد که عراق به لطف جانفشانی نیروهای امنیتی و حلقه زدن ملت حول فتوای مرجعیت  توانست مصایبی را که اشغالگری داعش در مساحتهای وسیعی از کشور به وجود آورده بود، پشت سر بگذارد.

وی تصریح کرد که فتوای مرجعیت  عالی دینی نقش محوری در تغییر مسیر نبرد ایفا کرد و حلقه زدن طیفهای مختلف مردم عراق بر گرد مرجعیت و لبیک به فتوای جهاد کفائی، نقطه عطف بزرگی را شکل داد و انتفاضه مردمی همه جانبه و فراگیری را در تمام مناطق کشور به راه انداخت.

به گفته البیاتی، تروریستهای داعشی، دین را به عنوان پوششی برای جنایات وحشیانه خود همچون کشتار و سر بریدن و قطع دست و انگشت و هر آنچه به انسانیت خدشه وارد می کند، به کار برد.

هیئت دولت عراق روز دهم دسامبر را که مصادف با سالگرد پیروزی علیه گروه تروریستی داعش در این کشور است، در تقویم رسمی عراق تعطیل رسمی اعلام کرد. حیدر العبادی نخست‌وزیر وقت عراق، دهم دسامبر سال ۲۰۱۷ آزادسازی کامل خاک این کشور از لوث داعش را اعلام کرده بود.

داعشی‌ها هنگامی که موصل و بقیه مناطق غربی را اشغال کردند تا دولت قتل و تروریسم و تاریکی را به وجود آورند، حامیان و محافظان عراق به ویژه حشد شعبی در راستای بازپس گیری سرزمین و آبرو و هیبت عراق برآمدند و در این میان عراقی‌ها کمک برادران ایرانی خود را هرگز فراموش نمی‌کنند که نقش مهمی در تغییر معادلات میدانی و تسریع فروپاشی داعش ایفا کرد.