فروش اف-۳۵ به عربستان سعودی؛ آیا اسرائیل برتری هوایی خود را حفظ خواهد کرد؟

گروه بین الملل عصرقانون:

سیدرضا میرطاهر

در جریان سفر محمد بن سلطان به واشنگتن در ۲۷ آبان (۱۸ نوامبر) دونالد ترامپ، تضمین رسمی امنیت نظامی ایالات متحده برای عربستان سعودی را اعلام کرد و این کشور را به عنوان «متحد اصلی غیرناتو» معرفی کرده و توافقنامه جدیدی برای دفاع استراتژیک با ریاض رونمایی کرد. به این معنی که واشنگتن اکنون در سطح جدیدی به دفاع از عربستان سعودی متعهد شده، سطحی از همکاری که قبلاً فقط برای متحدانی مانند ژاپن، اسرائیل و کره جنوبی محفوظ بود.

فروش اف-۳۵

ترامپ در آستانه سفر ولیعهد سعودی به واشنگتن اعلام کرد که جنگنده‌های اف-۳۵ را در اختیار ریاض خواهد گذاشت. وی تاکید کرد که با وجود برخی نگرانی‌ها مبنی بر دسترسی چین به این تسلیحات پیشرفته آمریکایی، جنگنده‌های اف-۳۵ را به عربستان سعودی خواهد فروخت. بدین ترتیب عربستان مبدل به اولین کشور عرب شد که به این جنگنده نسل پنجمی دست پیدا کرد. عربستان با برنامه خرید ۶۰ جنگنده اف-۱۵ ایی ایکس و ۴۸ جنگنده اف-۳۵ در چارچوب طرح نوسازی چشم‌انداز ۲۰۳۰، معیار جدیدی برای قدرت هوایی خود تعیین کرده است. این قرارداد بزرگ ۱۴۲ میلیارد دلاری شامل موارد دیگری هم می‌شود که تاکنون افشا نشده‌اند. هرچند خرید ۴۸ جنگنده‌ اف-۳۵ از یک مرحله‌ مهم بررسی در پنتاگون عبور کرده، اما هنوز نیاز به تأیید در سطوح بالاتر دارد.

موضع دوگانه واشنگتن

نکته مهم ماهیت و کیفیت اف-۳۵ های سفارشی عربستان است. مقامات آمریکایی در ۲۸ آبان (۱۹ نوامبر) گفتند که جنگنده‌های رادارگریز اف-۳۵ که ایالات‌متحده به عربستان خواهد فروخت، پیشرفته‌تر از نمونه‌های مورد استفاده اسرائیل نخواهد بود. بدین ترتیب به رغم فروش اف-۳۵ به عربستان، اما این جنگنده‌ها به منظور حفظ «برتری کیفی نظامیِ» قانونی اسرائیل، کاهش قابلیت خواهند داشت و شامل تسلیحات پیشرفته در خدمت رژیم صهیونیستی، قابلیت‌های جنگ الکترونیک یا موشک‌های نسل بعد بسیار دوربرد (AIM-260) نخواهند بود.

از سوی دیگر ترامپ در دیدار بن‌سلمان مدعی شد که اف-۳۵هایی که عربستان دریافت خواهد کرد «کاملاً مشابه» نمونه‌های اسرائیلی است. وی خطاب به بن سلمان گفت: «می‌دانم که [اسرائیل] دوست دارد شما هواپیماهایی با قابلیت کم‌تر دریافت کنید. من فکر می کنم هر دو در سطحی هستند که باید بهترین‌ها را دریافت کنند. ما قرار است یک معامله داشته باشیم. آن‌ها قصد خرید اف-۳۵ها را دارند.»

موضع مبهم تل آویو

اسرائیل ظاهرا با فروش اف-۳۵ به عربستان مخالفتی ندارد اما اصرار دارد که هرگونه انتقال این جنگنده‌ها منوط به عادی‌سازی روابط دو جانبه باشد. یک مقام اسرائیلی به سایت اکسیوس گفت: برخلاف تحویل اف-۳۵ به ترکیه که ما شدیداً مخالف آن هستیم، نگرانی کمتری درباره تحویل چنین جنگنده‌ای به عربستان داریم، آنهم اگر این موضوع بخشی از همکاری امنیتی منطقه‌ای و توافق ابراهیم باشد.

این در حالی است که نیروی هوایی رژیم صهیونیستی طی یک سند رسمی ارائه شده به مقامات سیاسی، مخالفت صریح خود را با فروش این جنگنده به عربستان اعلام کرده است. بر اساس این سند، در صورت دستیابی دیگر کشورهای خاورمیانه به این جنگنده رادارگریز پیشرفته، برتری هوایی اسرائیل می‌تواند تضعیف شود.

تاثیر بر برتری هوایی رژیم صهیونیستی

فروش جنگنده‌های نسل پنجم اف-۳۵ به عربستان سعودی، یکی از مهم‌ترین تحولات نظامی و ژئوپولیتیکی خاورمیانه در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. این جنگنده‌ها با قابلیت‌های پنهانکاری (Stealth)، حسگرهای پیشرفته و توانایی اجرای عملیات مشترک با سامانه‌های آمریکایی، می‌توانند به‌طور چشمگیری توان هوایی ریاض را ارتقا دهند.

با این حال، باید توجه داشت که برتری اسرائیل صرفاً به داشتن اف-۳۵ محدود نمی‌شود. اسرائیل علاوه بر تعداد بیشتر این جنگنده‌ها، خلبانان بسیار باتجربه و دارای سطح آموزشی بالا و نیز تجربه عملیاتی گسترده در استفاده از آن‌ها در مأموریت‌های واقعی دارد. همچنین، اسرائیل شبکه‌ای پیچیده از سامانه‌های دفاع هوایی، اطلاعاتی و سایبری را در اختیار دارد که مکمل توان هوایی آن است.

سخن آخر

فروش اف-۳۵ به عربستان سعودی بدون شک توازن قدرت هوایی را در غرب آسیا تغییر خواهد داد و برتری مطلق اسرائیل را کاهش می‌دهد. اما این برتری به‌طور کامل از بین نخواهد رفت، زیرا رژیم صهیونیستی همچنان از مزیت‌های کیفی، تجربه رزمی و حمایت ویژه آمریکا برخوردار است. در واقع، این معامله بیش از آنکه برتری اسرائیل را از میان ببرد، آن را وارد مرحله‌ای تازه از رقابت و بازتعریف موازنه قدرت هوایی می‌کند.