نقش جعلی ایلان ماسک درباره ایران و جایگاه سخنگوی وزارت خارجه

اخیرا بحث‌هایی در خصوص نقش ایلان ماسک، مالک تسلا و اسپیس ایکس در آزادی چچیلیا سالا، خبرنگار ایتالیایی زندانی در ایران در محافل رسانه‌ای شکل گرفته و ادعاهایی از سوی برخی رسانه‌های آمریکایی در این خصوص مطرح شده است.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی جعلی و بدون هیچ سند و مدارک معتبر و بدون ذکر نام منابع سعی در القای روایت سیاسی خود نسبت به نقش ایلان ماسک و برقراری ارتباط با ایران کرد. این روزنامه در گزارشی که چهارشنبه گذشته منتشر شد در ادعایی نوشت که ایلان ماسک در پاسخ به درخواست همسر خبرنگار ایتالیایی با امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده ایران نزد سازمان ملل متحد تماس گرفته و به آزادی او از ایران کمک کرده است.

این گزارش ادعایی با واکنش اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مواجه شد و وی قاطعانه این روایت بی اساس را تکذیب کرد.

بقائی بامداد پنجشنبه در این خصوص تصریح کرد: «ادعای یک روزنامه آمریکایی مبنی بر تماس ایلان ماسک با سفیر کشورمان در نیویورک و نقش او در آزادی خبرنگار ایتالیایی کذب است و یک داستان‌سرایی و خیال‌بافی رسانه‌ای است.»

اما این تنها تکذیبیه نبود و ایتالیا نیز در این‌باره واکنش نشان داد و ادعاهای مطرح شده در این خصوص را تکذیب کرد. آنتونیو تایانی، وزیر خارجه ایتالیا نیز در این باره گفت: «ایلان ماسک هیچ ارتباطی با پرونده چچیلیا سالا ندارد. او هیچ نقشی نداشت. این پرونده توسط دولت ایتالیا حل و فصل شد.»

پیشتر نیز جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا در پاسخ به پرسشی در خصوص نقش احتمالی ایلان ماسک در آزادی این خبرنگار گفته بود که از این مسئله بی اطلاع است!

اما این بحث‌های رسانه‌ای با اظهارات غیرکافی و توام با شیطنت از سوی ایلان ماسک شدت بیشتری پیدا کرد. وی در پاسخ به فردی در حساب ایکس ادعا کرد که «نقش کوچکی» در این موضوع داشته است. این عبارت باعث گمانه زنی‌ها و تشکیک درباره نقش وی و اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه شد. رفته رفته با شدت گرفتن بحث‌ها ایلان ماسک در پستی دیگر اظهارات خود را کامل کرده و به نوعی برقراری ارتباط با نماینده ایران را تکذیب کرد. وی در این پیام نوشت: «من هیچ تعاملی با ایران نداشتم. فقط پیشنهاد حمایت از سوی آمریکا را دادم.»

این خبرسازی‌ در حالی صورت می‌گیرد که جایگاه سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران معتبر است و می‌توان روی صحت آن اطمینان داشت. چرا که اصولا در اتخاذ این قبیل مواضع جوانب مختلف امر سنجیده و با جهات ذی ربط هم هماهنگ می‌شود. کما این که واکنش‌های ایتالیا و شخص ماسک نیز بر صحت اظهارات سخنگوی وزارت خارجه مهر تأیید زد.

در این میان بدون در نظر گرفتن رفتار غیرحرفه‌ای از سوی ایلان ماسک، اقدام نیویورک تایمز در انتشار اخبار جعلی مسبوق به سابقه بوده و امر تازه‌ای نیست. این روزنامه پیشتر نیز در اقداماتی غیرحرفه‌ای سعی در القای روایات سیاسی خود و بهره برداری از این گزارش‌ها بود.

این روزنامه با استفاده از تاکتیک‌های دیرپای رسانه‌های غربی در تحریف اظهارات و روایت سازی‌های جعلی حقایق را وارونه جلوه داده است. نیویورک تایمز در ماه نوامبر ۲۰۲۴ نیز خبر عجیبی مبنی بر دیدار ایلان ماسک و ایروانی منتشر کرده بود. خبری که به سرعت توسط بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران برای اولین بار تکذیب شد و با واکنش سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز همراه گشت.

بقایی در خصوص این ادعا ضمن تکذیب قاطع انجام چنین دیداری، از فضاسازی‌ گستره رسانه‌های آمریکایی در این خصوص ابراز تعجب کرد.

وزیر امور خارجه ایران نیز با شدت گرفتن روایات مختلف گفت: ماجرای شایعه دیدار با ایلان ماسک  نشان داد سوگیری‌های شناختی چگونه قضاوت‌ها را منحرف می‌کنند. برخی چون دوست داشتند این دیدار رخ داده باشد، بدون شواهد آن را پذیرفته و حتی تأیید و تحلیل کردند. برخی دیگر، بدون توجه به روند تصمیم‌گیری در حوزه سیاست خارجی در کشور و با تصور خطای دولت، شتاب‌زده اتهام زدند. برخی هم بعد از تکذیب وزارت امور خارجه هنوز تشکیک می‌کنند!

وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه سیاست خارجی، جای پیش‌داوری نیست، گفت: واقع‌بینی یعنی قضاوت بر اساس شواهد. وقتی واقعه‌ای رخ نداده است، چه مورد علاقه ما باشد چه نباشد، چه رخ دادن آن صواب باشد چه خطا، به هر حال رخ نداده است و باید تکذیب شود. سیاست سکوت و ابهام نیز در موضوعی که ابتکار آن با طرف مقابل بوده، یک اشتباه مبتدیانه و بازی در زمین او است.

رویکرد برخی رسانه‌‌‌ها در روایت سازی‌های جعلی مدتی است که شدت گرفته تا جایی که در هفته‌های اخیر اخبار و گزارش‌های کذبی منتشر شده است. وب‌سایت خبری “بغداد الیوم” پیشتر به نقل از یک مقامی بدون ذکر نام مدعی شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا پیامی را از طریق عمان به تهران ارسال کرده است. پس از این ادعا مجدد سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به سوالی در ارتباط با مطالب منتشر شده مبنی بر اینکه ترامپ از طریق عمان پیامی را به ایران جهت مذاکره ارسال کرده است، گفت: «بنده اطلاعی در این زمینه ندارم.»

پیش از سفر وزیر خارجه عمان به تهران نیز چنین اخباری مبنی بر ارسال پیام از سوی عمان منتشر شد که این بار عراقچی، وزیر امور خارجه واکنش نشان داده و در نشست خبری رسمی خود با همتای عمانی صحت چنین ادعایی را تکذیب کرد.

وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که آیا وزیر خارجه عمان در جریان سفر به تهران حامل پیام کشور ثالثی مثلاً آمریکا برای ایران بوده است؟ گفت: دولت عمان همواره برای کمک به روابط ایران با برخی از کشورها آماده بوده و در مواقع لازم، ارتباطات برقرار شده است. نقش عمان در مذاکرات هسته‌ای چه قبل از خروج آمریکا از برجام و چه بعد از آن مشخص است. ما از این جهت از دوستان خود در عمان تشکر و قدردانی می‌کنیم.

وی افزود: ما به تبادل پیام‌هایی که لازم باشد در زمان مقتضی با طرف آمریکایی از طریق سفارت سوئیس در تهران ادامه می‌دهیم و برادران ما در عمان نیز در شرایطی که نیاز باشد به این کار مبادرت می‌کنند و همانطور که اشاره کردم در حال حاضر چنین پیامی وجود ندارد.

اما انتشار اخباری جهت‌دار از سوی “بغداد الیوم” به اینجا ختم نمی‌شود و این وبسایت مجدد نیز با انتشار خبری جعلی مبنی بر سفر رئیس جمهور عراق در روزی خاص سعی داشت تا این سفر مهم را تحت تاثیر قرار دهد که با واکنش سریع بقائی همراه گشت و وی تاریخ صحیح سفر نخست وزیر عراق را اعلام کرد.

در نمونه‌ای دیگر کانال‌های تلگرامی و وبسایت‌های غیر رسمی در خبری اعلام کرده بودند که در آستانه دور سوم گفتگوهای ایران و اروپا، نخست وزیر ژاپن به ایران سفر می‌کند و تاریخ معینی را برای این سفر اعلام کرده بودند.

آن‌ها مدعی شده بودند که نخست وزیر ژاپن جهت دیدار با مسعود پزشکیان به ایران سفر خواهد کرد و ژاپن برای ایفای نقش میانجیگرانه میان ایران و آمریکا در این سفر تلاش می‌کند، اما بی‌اعتبار بودن این خبر نیز آشکار شد و چنین سفری رخ نداد!

این تحرکات رسانه‌ای در چند وقت گذشته نشان داده است که معتبرترین منبع در خصوص اخبار در حوزه سیاست خارجی وزیر خارجه و سخنگوی وزارت خارجه هستند و اظهارات رسمی با بررسی‌های دقیق و سنجش‌های چندمرحله برای روشن سازی حقایق انجام می‌شود.