چالش‌های ناتو در آستانه نشست سران کدامند؟

بدون شک، هم اکنون مهمترین دغدغه ناتو، چند و چون مقابله با قدرت روسیه در اوکراین است. اما حتی در مورد این موضوع حیاتی که ارتباط مستقیمی با فلسفه تاسیس ناتو دارد، اختلافاتی بین اعضا وجود دارد. چندی پیش اعلام شد که راه برای عضویت اوکراین در ناتو بسیار هموار شده و برخی موانع بروکراتیک به سرعت از میان برداشته خواهند شد. اما بعد، اعلام شد که نخستین لازمه عضویت اوکراین در ناتو، پیروزی در جنگ در برابر روسیه است.

فارین پالیسی آشکارا اعلام کرده که تصمیمات ناتو، اوکراین را خوشحال نخواهد کرد و تدابیری برای حمایت از کی‌ف اتخاذ شده که محتوای قابل دفاعی ندارد. این بسته امنیتی، شامل برخی تضمین ‌های امنیتی است. اما با آن چه که اوکراین معتقد است برای دفع حملات آتی روسیه به آن نیاز دارد، فاصله زیادی دارد.

جوری لویک، نماینده دائم استونی در ناتو، به فارین پالیسی گفته است: «ابهامات زیادی در این تصمیمات وجود دارد و برخی کشورها نمی ‌خواهند خود را گرفتار کنند». همچنین دیپلمات اروپایی دیگری از این موضوع خبر داده که در قرارگاه مرکزی ناتو، هیچ نظر و تخمینی در مورد تاریخ پایان جنگ اوکراین، وجود ندارد.

البته ناتو مشکلات دیگری نیز دارد. از جمله مشکلات اقتصادی و امنیتی کشورهایی همچون بلغارستان، کرواسی، آلبانی و مقدونیه شمالی. این اعضا در مقایسه با بسیاری دیگر از اعضای این پیمان نظامی، برای افزایش قدرت دفاعی و بالا بردن بودجه نظامی، مشکلات بزرگی دارند. بخش دیگری از مشکلات ناتو، مرتبط با تهدیدات دریایی است. حملات متفرقه به لوله گاز نورداستریم، ترس از حملات تخریبی به منظور از بین بردن کابل های زیر دریا و دیگر زیرساخت های دریایی و مشکلات مربوط به دریای بالتیک و شمال.

کسی تمایل ندارد دبیرکل شود

در ۱۰ سال اخیر، این پست در اختیار ینس استولتنبرگ نروژی بوده و حالا ظاهرا او تمایلی به ابقا ندارد. تاکنون چند گزینه‌ مطرح شده‌اند، اما ظاهرا به خاطر شرایط سخت اوکراین و بلاتکلیفی سیاست دفاعی و امنیتی غرب، کسی برای دبیرکل شدن و رفتن به قرارگاه ناتو، سر و دست نمی شکند.

دبیرکل ناتو با اجماع آرای همه اعضا انتخاب می شود اما بدون شک، رای آمریکا در این میان، اهمیت قابل توجهی دارد. و حمایت تمام ۳۱ عضو پیمان نظامی ناتو، چندان ساده نیست. اما در میان اعضای ناتو، کم نیستند کشورهایی که در تصمیمات مهم، تبعیت از آمریکا را به عنوان تصمیم و سیاست خود، پیش رو بگیرند.

«مته فردریکسن» نخست وزیر دانمارک، «بن والاس» وزیر دفاع انگلیس، «کاجا کالاس» نخست وزیر استونی و «پدرو سانچز» نخست وزیر اسپانیا، از افرادی هستند که به عنوان گزینه های احتمالی در مورد آنها صحبت شده است. اما ظاهرا تمایل فرانسه و آلمان، این است که استولتنبرگ، فعلا بر سر پست خود بماند تا شاید در یک سال آتی، تکلیف اوکراین روشن شود.

ابهام در مورد سوئد

«پال جانسون» وزیر دفاع سوئد، اخیرا اعلام کرده که کشورش برای پیوستن به ناتو، بسیار مصمم است.با وجود آن که جانسون با اعتماد به نفس، اعلام کرده که راه پیوستن به ناتو برای کشورش هموار شده، مقامات ترکیه چیز دیگری می گویند. منابع دیپلماتیک آنکارا، اعلام کرده اند که دیدار با هیات سوئدی، نتیجه بخش نبوده و آنان هنوز هم نشانه ای از حسن نیت سوئد برای همکاری با ترکیه در زمینه مبارزه با پ.ک.ک و تحویل سرکردگان این گروهک را مشاهده نکرده اند. در عین حال، رضایت کامل مجارستان هم حاصل نشده است.

گفته می شود؛ رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه، از آمریکا خواسته تا مسیر مصالحه را در پیش گیرد و در ازای موافقت با عضویت سوئد در ناتو، قرارداد فروش ۴۸ فروند جنگنده اف ۱۶ به ترکیه را نهایی کند. اما تیم بایدن اعلام کرده که گروه کثیری از اعضای کنگره در این مورد تردید دارند و نمایندگانی از تیم بایدن، در حال رایزنی برای حل این مشکل هستند.

لیتوانی و مخارج سنگین مهمانی ناتو

سران و مقامات ارشد ۳۱ کشور عضو مهم‌ترین پیمان نظامی غرب، ماه ژوئیه در ویلنیوس پایتخت لیتوانی گرد هم می آیند.

لیتوانی به عنوان یک کشور کوچک حوزه بالتیک، حال و روز اقتصادی خوبی ندارد و رکود اقتصادی، تورم و بالا رفتن قیمت مواد غذایی مردم این کشور را به ستوه آورده است. این اولین بار است که ۲۰ درصد از جمعیت لیتوانی در آستانه خط فقر قرار می گیرند. اما بر اساس قوانین ناتو، هزینه های برگزاری نشست سران، بر عهده کشور میزبان است. وزارت امور خارجه و وزارت دفاع لیتوانی، برای تامین مخارج این میزبانی پردردسر دچار مشکل شده اند. گفته می شود بخش اصلی بالا رفتن هزینه های پذیرایی و تامین امنیت، ناشی از این است که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا و زلنسکی رئیس جمهور اوکراین نیز در لیتوانی حضور خواهند داشت.

به نظر می رسد پیمان نظامی ناتو، با وجود هزینه های سنگین دفاعی، نه تنها کمکی به تامین امنیت کشورهای عضو نکرده، بلکه در عمل، با تحریک روسیه و به نمایش گذاشتن تصویری از بلاتکلیفی و عجز در پرونده اوکراین، تبدیل به پدیده ای شده که با دلیل اصلی تاسیس خود در تعارض است. این پیمان نظامی به منظور مهار روسیه تاسیس شده اما در میدان عمل، نتوانسته به چنین هدفی دست پیدا کند و در عین حال، نمی تواند از توان و قدرت جمعی، استفاده کند