چرا بگرام برای ترامپ مهم است؟

«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا عصر پنجشنبه و در کنفرانس خبری مشترک با «کر استارمر» نخست‌وزیر انگلیس، به قول خودش «یک خبر نسبتا فوری» اعلام کرد و مدعی شد که می‌خواهد دوباره پای آمریکایی‌ها را به پایگاه راهبردی «بگرام» در افغانستان باز کند، چارکه به ادعای او این پایگاه «یک ساعت با جایی که چین سلاح‌های هسته‌ای خود را می‌سازد، فاصله دارد».

پیشتر نیز «زلمی خلیل زاد» نماینده پیشین آمریکا در امور افغانستان در تازه‌ترین اظهارات خود، احتمال استفاده مجدد از پایگاه بگرام برای عملیات مشترک ضدتروریسم با طالبان را مطرح کرده است.

ترامپ اما روز یکشنبه پا را فراتر گذاشته و در پستی در شبکه اجتماعی  «تروث سوشال» به افغانستان هشدار داد که اگر پایگاه هوایی بگرام را بازنگرداند، اتفاق های بدی رخ خواهد داد.

طبیعتا در شرایط و تحولات فعلی منطقه غرب آسیا ،این مساله نگرانی‌هایی را برای همسایگان ایجاد می کند. برای مثال «شفقت علی خان» سخنگوی وزارت خارجه پاکستان بسیار محتاطانه ابراز داشت که این موضوع از منظر از منظر دیپلماتیک پاکستان مساله‌ای بین افغانستان و آمریکاست و اسلام آباد در این باره نظری ندارد.

حضور مجدد آمریکایی‌ها در بگرام نه تنها پیامدهای امنیتی خاصی در منطقه ایجاد می‌کند بلکه حتی طالبان نسبت به این مساله واکنش جدی نشان داده است.

امیرخان متقی، سرپرست وزارت خارجه طالبان در این باره در یک موضع گیری قاطع تاکید کرد: «افغانستان کشوری نیست که هیچ گونه تجاوزی را بپذیرد».

او همچنین به شکست نظامی آمریکا پس از در دو دهه حضور در افغانستان اشاره و اظهار کرد: «قدرتی که پیش‌تر در افغانستان شکست خورده، حتی نمی‌تواند به اشغال دوباره این سرزمین فکر کند. کسانی که جرئت حمله به افغانستان را داشته باشند، نتیجه آن از قبل مشخص است».

همچنین «عبدالمتین قانع» سخنگوی وزارت کشور طالبان اظهارات ترامپ درباره بازپس‌گیری بگرام را دور از واقعیت عنوان کرد و گفت که تحویل آن به آمریکا هرگز رخ نخواهد داد.

۲ دیدگاه میان حلقه‌های داخلی طالبان درباره آمریکا

در این راستا، «فرزاد رمضانی بونش» پژوهشگر ارشد مسائل منطقه در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیل خود از اظهارات آمریکایی‌ها برای بازپس‌گیری بگرام و حضور دوباره در افغانستان و همچنین واکنش طالبان در این‌باره اظهار داشت: به نظر می رسد احتمالا ۲ دیدگاه در مورد واگذاری پایگاه بگرام با آمریکایی‌ها از سوی طالبان وجود دارد؛ نخست این که بخشی از رهبران طالبان به طور کلی با این ایده مخالف هستند و آن را در راستای باج دادن به ایالات متحده می‌دانند و به نوعی آن را برخلاف آرمان‌ها، اصول و رویکرد ایدئولوژیک طالبان می‌دانند. دیدگاه دیگر این مساله را برد-برد تلقی کرده و معتقد است آن را می‌تواند به عنوان امتیازی در قبال شناسایی طالبان و دریافت امتیازات و بودجه مالی و همچنین سرمایه‌گذاری آمریکا در افغانستان تلقی کرد.

این کارشناس مسائل منطقه با بیان اینکه «هنوز چند و چون و جزئیات موضوع مشخص نیست»، خاطرنشان کرد: علاوه بر این، هنوز اجماع دقیقی در میان رهبران طالبان وجود ندارد و اینکه کدام یک از دو نگرش گفته شده غلبه کند مساله آشکار و دقیقی نیست. از سوی دیگر در نظر داشته باشیم با توجه به وضعیت بودجه، اقتصادی، امنیت غذایی و… در افغانستان، رهبران طالبان تلاش می‌کنند در هر نوع تبادل ارتباطات خود با آمریکا مانع از آن شوند که کاملا در جهت تقابل کامل با اهداف ژئوپلیتیک آمریکا در قبال افغانستان قرار گیرند و به عبارتی پایگاه راهبردی بگرام را به رقیبان ایدئولوژیک آمریکا در منطقه واگذار نکنند.

مقابله با چین

رمضانی بونش همچنین درباره اینکه یکی از اهداف آمریکایی‌ها از بازگشت به بگرام می تواند مقابله با چین باشد، گفت: یکی از متغیرهای بسیار مهم که در مورد پایگاه بگرام مطرح شد، ترس و نگرانی آمریکا از واگذاری آن به چینی‌هاست. این مساله همیشه مد نظر مقامات آمریکایی و مراکز پژوهشی ایالات متحده بوده است، که در این راستا قول‌ها و وعده‌هایی به چینی‌ها داده شده است.

وی خاطرنشان کرد: در چشم‌انداز کوتاه‌مدت، این واگذاری اتفاق نمی‌افتد و تابع امتیازات مختلف از جمله شناسایی طالبان و غیره است.

خروج پرحاشیه

بر اساس این گزارش، بعد از سقوط دولت جمهوری و پیروزی طالبان تمام نیروهای آمریکایی و غربی به سرعت از افغانستان خارج شدند. دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهور پیشین آمریکا حتی پایگاه استراتژیک بگرام را با تجهیزات نظامی در اختیار طالبان گذاشت.

در واقع نوع خروج نیروهای آمریکایی که همراه با تلفات بود و نیز از دست دادن بگرام به شدت مورد انتقاد مخالفین جمهوری‌خواه قرار گرفت. حتی ترامپ در کارزار انتخاباتی خود بارها به این مسئله اشاره کرد.بعد از ریاست جمهوری نیز متذکر شد که این سلاح ها باید از افغانستان خارج شود.

از سوی دیگر ترامپ هم به کرات اعلام کرده که پایگاه بگرام در اختیار چینی‌ها قرار گرفته و بایدن را مسئول این موضوع دانسته است.

اهمیت استراتژیک بگرام در شمال افغانستان در این است که آمریکا نظارت اطلاعاتی و امنیتی خود را بر منطقه خواهد داشت، همچنین بر فعالیت‌های چین در شرق افغانستان و به ویژه در نزدیکی به استان سین‌کیانگ، ایران در غرب و آسیای مرکزی در شمال که از حوزه‌های نفوذ روسیه و چین به شمار می رود، رصد خواهد داشت.