گردآوری تاریخ شفاهی ۶۰۰ فرمانده سپاه در دوره ۳۰ ساله پس از جنگ آغاز شد

به گزارش گروه فرهنگی عصر قانون، آیین رونمایی از جلد اول کتاب تاریخ شفاهی دفاع مقدس به روایت حسین علایی فرمانده قرارگاه نوح و به کوشش مهدی حاجی‌وردی‌خان و حسین احمدی همزمان با روز نیروی دریایی در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس برگزار شد.

علی‌محمد نائینی رئیس مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، حسین علایی، خانواده شهید عبدالله رودکی و جمعی از فرماندهان دوران دفاع مقدس از جمله حاضران این مراسم بودند.

نائینی در ابتدای مراسم ضمن اعلام اینکه کار مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس با خاطره‌گویی و تمرکز صرف بر ابعاد حماسی و عاطفی جنگ تفاوت دارد، بیان کرد: هدف از پژوهش‌های متنی و شفاهی تولید دانش و روایات معتبر تاریخی است. فرماندهان دفاع مقدس نیز به عنوان راوی، خالق و ناظر صحنه‌های جنگ تجربیات خود را روایت می‌کنند. سپس نویسندگان و پژوهشگران با مطالعه روایت‌های راویان این کار پژوهشی را انجام می‌دهند.

رئیس مرکز اسناد با اشاره به سخن رهبر معظم انقلاب که خطاب به فرماندهان جنگ فرمودند: «شما در جنگ تحمیلی نشان دادید که با مدیریت صحیح و خوب می‌توان اسلام را فاتح جهان کرد»، گفت: روایت‌های این فرماندهان به طور روشمند، علمی و با سرعت ثبت و ضبط شده و تجربیات آن‌ها استخراج و به دانش تبدیل می‌شود. سردار حاج قاسم سلیمانی گفت: «معتقدم امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه الشریف که ظهور کنند، حکومتی که ایجاد می‌کنند، قلّه آن حکومت، آن دوره‌ای خواهد بود که در دفاع مقدس ما، بخش‌ها و حالاتش اتفاق افتاد». پس ما باید تلاش کنیم این حالت دفاع مقدس را حفظ کنیم.

وی تأکید کرد: تاریخ شفاهی تجربه‌نگاری بوده و ترکیبی از توصیف و تبیین است. مرکز از ثبت این تاریخ‌های شفاهی به دنبال توصیف حوادث، ثبت تجارب و تببین چرایی‌ها است. کاری قبل از آغاز مسئولیت بنده شروع شده و آن این است که تا امروز تاریخ شفاهی بیش از ۲۰۰ نفر از فرماندهان شاخص دوران دفاع مقدس، ثبت شده و به تدریج منتشر می‌شوند. می‌توانم بگویم تاریخ شفاهی ۸۰ درصد فرماندهان دفاع مقدس گرفته شده است. بقیه آن‌ها یا ملاحظات داشتند یا روایت‌های مشابه داشتند.

نائینی مرکز اسناد را گنج عظیمی از تاریخ شفاهی فرماندهان دانست و گفت: ما می‌خواهیم تجارب را ثبت و حوادث را توصیف کنیم. برخی از فرماندهان بیش از ۳۰ـ۲۰ جلسه مصاحبه کردند که حاصل مصاحبه آن‌ها بیش از یک جلد کتاب می‌شود. همان طور که کتاب تاریخ شفاهی دفاع مقدس به روایت حسین علایی در ۲ جلد نگاشته شده است. تلاش می‌کنیم روشمند و علمی و به سرعت تاریخ شفاهی فرماندهان جنگ را ثبت و ضبط کنیم. خیلی از آن‌ها هم از دست رفتند و نتوانستیم تاریخ آن‌ها را ثبت کنیم. اما این کار شروع شد و بسیار توسعه یافت.

رئیس مرکز اسناد و تحقیقات اعلام کرد: ما در تاریخ شفاهی دنبال ثبت تجارب، توصیف حوادث و تبیین چرایی‌ها هستیم. آثاری که در مرکز تولید می‌شود، برآیند روایت فرمانده، راوی و اسناد است که توسط کارشناسان تبدیل به اثر و منتشر می‌شود. روند تاریخ شفاهی الان در مرکز وارد میدان جدیدی شده است، یعنی تاریخ شفاهی فرماندهان پس از جنگ.

وی ادامه داد: تاریخ شفاهی ۶۰۰ نفر از فرماندهان و مدیران ارشد سپاه در ۳۰ سال پس از دفاع مقدس، در دستور کار مرکز است که در ۵ بُعد دفاعی، امنیتی، فرهنگی، اجتماعی و سازندگی تعریف می‌شود.

در ادامه این مراسم علایی که یکی از فرماندهان دفاع مقدس بوده و کتابی که در این مراسم رونمایی شد طبق روایت اوست، گفت: این کتاب به اسم خاطرات من است، اما سعی کردم اتفاقاتی که افتاده و من هم در جریانش بودم را نیز ذکر کنم. شاید بتوان گفت این اولین کتابی است که درباره نیروی دریایی سپاه منتشر شده است.

وی افزود: تاریخ ایران را که مطالعه می‌کنیم، می‌فهمیم برای اولین‌بار ایران نیروی مسلح نظامی متناسب با فرهنگ، ارزش‌ها و نیازمندی‌های خود و با اراده خود داشت و امام (ره) بود که این بستر را به وجود آورد.

علایی گفته خود را این طور توضیح داد: در طول تاریخ، ایران ارتش داشته، مثلاً خیلی به ارتش دوران شاه افتخار می‌کنند که ارتش قدرتمندی بوده است. اما تفاوتش با ارتش و نیروی مسلح الان این بود که ارتش شاه هم از نظر تجهیزات هم امکانات هم آموزش هم استراتژی و تاکتیک‌های عملیاتی هم… وابسته به غیر بود. وقتی پشتوانه آن قطع شد، امکان بکارگیری این سلاح‌ها و تجهیزات در حد ظرفیت خودشان تقریباً از بین رفت. امام با توجه به نیاز و آنچه جنگ می‌طلبید و با نیرو‌های ایرانی این بستر را درست کرد.

این فرمانده دوران دفاع مقدس تأکید کرد: امام (ره) این بستر را در سپاه ایجاد کرد و این امکان را می‌دید که توسعه نیرو‌های مسلح در زمان جنگ را به سپاه واگذار کند. نیروی دریایی سپاه نقاط ضعف نیروی دریایی جنگ را پیدا کرده، آن‌ها را پرورش داده و تقویت کرد.

وی در پایان گفت: ابتکاری که سپاه به خرج داد استفاده از قایق‌هایی که سرعتشان از کشتی‌ها و ناو‌ها بیشتر باشد بود. سپاه قایق‌های تندرو را وارد میدان کرد و «جنگ نامتقارن» وارد جهان شد.