۸۰ سال پس از هیروشیما؛ آمریکا کماکان تهدید هسته‌ای شماره یک دنیا

هشتادمین سالگرد بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی در ۶ و ۹ اوت ۱۹۴۵ که به کشته شدن بیش از ۱۱۰,۰۰۰ نفر در یک لحظه و مرگ صدها هزار نفر دیگر بر اثر جراحات و بیماری‌های ناشی از تشعشعات پس از انفجار منجر شد، بار دیگر توجه جهانیان را به تهدید مداوم سلاح‌های هسته‌ای جلب کرده است.

این بمباران‌ها، تنها موارد استفاده از سلاح هسته‌ای در جنگ هستند و توسط ایالات متحده انجام شدند. با وجود گذشت هشت دهه، شواهد نشان می‌دهد که آمریکا همچنان تهدید شماره یک هسته‌ای در جهان است و سیاست‌های تنش‌آفرین هسته‌ای آن، از جمله نوسازی زرادخانه‌های هسته‌ای و اقدامات تهاجمی در برابر دیگر کشورها، صلح جهانی را به خطر می‌اندازد.

بمباران‌های هیروشیما و ناکازاکی

در ۶ اوت ۱۹۴۵، بمب اتمی «پسر کوچک» با قدرت ۱۵ کیلوتن توسط بمب‌افکن B-29 آمریکا بر هیروشیما پرتاب شد و حدود ۱۴۰,۰۰۰ نفر را تا پایان سال کشت. سه روز بعد، بمب «مرد چاق» ناکازاکی را هدف قرار داد و حدود ۷۴,۰۰۰ نفر را از بین برد. این حملات، که به ادعای آمریکا برای تسریع در پایان جنگ جهانی دوم انجام شد، بحث‌های گسترده‌ای درباره توجیه‌پذیری اخلاقی و استراتژیک آن‌ها به راه انداخته است.

آمریکا در روایت‌های رسمی خود کشیده این جنایت بشری را توجیه کرده و ادعا کند که این بمب‌ها با پایان دادن به جنگ جهانی دوم از مرگ میلیون‌ها نفر جلوگیری کرده؛ اما بسیاری از تحلیلگران از جمله مقام‌های سابق خود آمریکا و بازماندگان این بمبارا‌ن‌های هسته‌ای این توجیه را رد کرده و آن را «توهمی خوشایند» می‌دانند.

تهدید شماره یک

امروز، ایالات متحده با داشتن حدود ۵,۴۲۸ کلاهک هسته‌ای، همراه با روسیه، حدود ۹۰٪ از زرادخانه هسته‌ای جهان را در اختیار دارد. بزرگ‌ترین سلاح هسته‌ای آمریکا با قدرت ۱.۲ مگاتن، ۸۰ برابر قوی‌تر از بمب هیروشیما است و می‌تواند میلیون‌ها نفر را در یک شهر بزرگ به‌صورت آنی نابود کند.

در سال ۲۰۲۴، آمریکا برنامه‌های نوسازی هسته‌ای خود را شدت بخشیده و میلیاردها دلار برای ارتقای تسلیحات موجود و توسعه نسخه‌های جدید سرمایه‌گذاری کرده است. این اقدامات، به گفته هانس کریستنسن، نشان‌دهنده «روند آشکار افزایش زرادخانه‌های هسته‌ای و تیزتر شدن لفاظی‌های هسته‌ای» است.

به عنوان مثال، سند “Nuclear Posture Review” (NPR) در نسخه‌های مختلف، به ایالات متحده اجازه می‌دهد که در صورت تهدید منافع حیاتی‌اش، حتی در برابر دشمنی که سلاح هسته‌ای ندارد، از زرادخانه هسته‌ای خود استفاده کند.

واشنگتن علاوه بر این در سال‌های گذشته از چندین پیمان کنترل تسلیحاتی از جمله پیمان موشک‌های میان‌برد هسته‌ای با روسیه خارج شده و از پیوستن به پیمان ممنوعیت کامل تسلیحات هسته‌ای که به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل درآمده خودداری کرده است.

ایالات متحده علاوه بر این اصلی‌ترین عامل جلوگیری از شکل‌گیری منطقه عاری از سلاح‌های هسته‌ای در غرب آسیا بوده و با حمایت های بی‌دریغ از برنامه تسلیحات اتمی رژیم اسرائیل از نظارت بر این برنامه جلوگیری کرده است.

اخیراً، تنش‌های هسته‌ای آمریکا با دیگر قدرت‌ها نیز افزایش یافته است.لفاظی‌های هسته‌ای بین آمریکا و روسیه بر سر جنگ اوکراین به‌ویژه در هفته‌های اخیر آشکارترین مصداق یادآور بازگشت به فضای جنگ سرد بوده است.

بر خلاف بسیاری از قدرت‌های هسته‌ای که دکترین دفاعی را مبنا قرار داده‌اند، آمریکا همواره سیاست بازدارندگی تهاجمی را دنبال کرده است. طبق دکترین‌های امنیت ملی ایالات متحده، استفاده پیش‌دستانه از سلاح هسته‌ای در شرایط خاص نه تنها رد نشده، بلکه به‌طور ضمنی تأیید شده است.

درس نگرفتن از هیروشیما

این اقدامات، همراه با بی‌اعتنایی به درخواست‌های خلع سلاح هسته‌ای، مانند آنچه توسط سازمان بازماندگان هیروشیما و ناکازاکی مطرح شده، نشان می‌دهد که آمریکا نه‌تنها از درس‌های هیروشیما نیاموخته، بلکه به تشدید تهدیدات هسته‌ای ادامه می‌دهد.

در مراسم هشتادمین سالگرد هیروشیما، کازومی ماتسویی، شهردار این شهر، خواستار خلع سلاح هسته‌ای شد و هشدار داد که پذیرش سلاح‌های هسته‌ای به‌عنوان بازدارنده، می‌تواند به «پیامدهای غیرانسانی» منجر شود.

او به‌طور غیرمستقیم آمریکا و روسیه را به دلیل داشتن ۹۰٪ از کلاهک‌های هسته‌ای جهان و نادیده گرفتن خلع سلاح سرزنش کرد. سازمان Nihon Hidankyo نیز، که سال گذشته جایزه صلح نوبل را دریافت کرد، تأکید کرد که «ما زمان زیادی نداریم، در حالی که با تهدید هسته‌ای بزرگ‌تری از همیشه روبرو هستیم.»

علاوه بر این، پاپ لئو چهاردهم در واتیکان، در آستانه این سالگرد، خواستار تجدید تعهد جامعه بین‌المللی به صلح شد و مراسم هیروشیما را فرصتی برای بازنگری در سیاست‌های هسته‌ای دانست. با این حال، اظهارات اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران را با بمباران هیروشیما مقایسه کرد، خشم بازماندگان را برانگیخته است.

کوسئی میتو، یکی از بازماندگان فاجعه هیروشیما در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان این توجیه را «مضحک» خواند و گفت تا زمانی که آمریکا این حملات را توجیه می‌کند، خلع سلاح هسته‌ای غیرممکن است.