۱۵۰۰ میلیارد دلار؛ هزینه‌ای که جهان برای خشونت علیه زنان می‌پردازد!

به گزارش گروه فرهنگی عصر قانون: کتاب «زنان زندانی» که با تمرکز بر بررسی جنایت‌های تاریخ علیه زنان نوشته و از سوی نشر معارف منتشر شده، اثری است که تلاش دارد جایگاه زن در جوامع غربی را براساس مستندات علمی و آماری منابع غربی بررسی کند. کتاب که حاصل تلاش چهار ساله پژوهشگران اندیشکده آرمان است، چکیده بررسی ۲۰ هزار منبع علمی است و کوشیده در کنار پرداختن به زوایای مختلف خشونت علیه زنان در جهان غرب، به اثرگذاری این رویکرد و سیاست بر بافت فرهنگی و اجتماعی جوامع نیز بپردازد.

از نکات قابل تأمل کتاب، تلاش پژوهشگران این اثر برای دور ماندن از فضای شعارزده‌ای است که گاه در آثار مرتبط با زنان دیده می‌شود. استفاده از منابع علمی و پژوهشی، این یقین را به مخاطب می‌دهد که کتاب تلاش دارد فارغ از دیدگاه‌های جانبدارانه، این مسئله را ریشه‌یابی کرده و گستردگی ابعاد آن را نشان دهد.

بررسی‌های پژوهشی پژوهشگران این اثر در منابع متعدد نشان می‌دهد که موضوع خشونت علیه زنان، یک موضوع جهانی است که اتفاقاً برخلاف آنچه رسانه‌ها نشان می‌دهند، در کشورهای غربی، دامنه فراگیری قابل تأمل و بسیاری دارد. براساس یافته‌های کتاب، ایپسوس (IPSOS)، یکی از بزرگ‌ترین مؤسسات پژوهش‌ و نظرسنجی در جهان، در سال‌های ۲۰۱۸، ۲۰۱۹ و ۲۰۲۲ سه نظرسنجی در جهان انجام داد و در آن‌ها بطور ویژه، به یافتن اصلی‌ترین و مهم‌ترین دغدغه‌های زنان در جهان پرداخت. این پژوهش‌ها از حدود ۳۰ کشور در قاره‌های مختلف جهان صورت گرفت و زنان باید از بین گزینه‌های آزار و اذیت جنسی، خشونت جنسی، خشونت فیزیکی، آزار خانگی، دستمزد برابر، تبعیض در محل کار، دسترسی به اشتغال، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، دسترسی به آموزش و… مهم‌ترین دغدغه و چالش خود را اعلام می‌کردند.

نکتۀ جالب اینجاست که در هر سه سال، نتایج یکسانی به دست آمد و اصلی‌ترین و جدی‌ترین چالش‌های زنان، به‌ترتیب، آزارواذیت جنسی و خشونت جنسی بود؛ یعنی زنان جهان دیگر امنیتی ندارند و دائماً در کابوس خشونت علیه خود به‌سر می برند به خصوص در مکان‌های عمومی و اجتماعی.

براساس پژوهش‌های انجام‌شده به‌وسیلۀ مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، بیش از یک‌‌سوم از زنان و یک‌چهارم از مردان در ایالات متحدۀ آمریکا، در طول زندگی خود، خشونت جنسی را تجربه می‌کنند.

از سوی دیگر، هزینه‌هایی که صرف خشونت علیه زنان در جهان می‌شود، رقمی است شگفت‌آور. بنا بر پژوهش‌های ارائه شده و طبق گزارش سازمان ملل؛ هزینۀ خشونت علیه زنان در جهان (VAW) حدود دو درصد از هزینۀ تولید ناخالص داخلی است. این رقم، معادل ۱۵۰۰ میلیارد دلار و تقریباً به‌ اندازۀ کل اقتصاد کاناداست.

در سال ۲۰۲۱، هزینۀ خشونت علیه زنان در اتحادیۀ اروپا، حدود ۲۹۰ میلیارد یورو، معادل ۳۲۳ میلیارد دلار تخمین زده شده است. همچنین هزینۀ خشونت علیه زنان و تجاوز و تعرض به آنها در آمریکا نیز در دهه‌های اخیر، به حدود ۳.۱ تریلیون دلار رسیده است.

برای درک بزرگی و ضرری که خشونت جنسی و آزار و اذیت جنسی علیه زنان بر جهان امروز متحمل می‌کند، می‌توان اشاره‌ای به تعداد گرسنگان جهان کرد. امروزه، ۸۲۸ میلیون نفر در سطح جهان گرسنه‌اند و از بی‌غذایی رنج می‌برند. از این تعداد حدود ۳۴۵میلیون نفر شدیدترین سطوح گرسنگی شامل گرسنگی شدید را تجربه می‌کنند و ۴۲ میلیون نفر در آستانۀ قحطی و مرگ قرار دارند. مدیر اجرایی برنامۀ جهانی غذای ملل متحد، دوید بیزلی، گفته است که برای به پایان رساندن گرسنگی جهانی تا سال ۲۰۲۳، سالانه به حدود ۴۰میلیارد دلار منبع مالی نیازمندیم. حال با توجه به برآورد هزینه ۱۵۰۰ میلیارد دلاری خشونت جنسی علیه زنان، می‌توان حدوداً ۳۸ بار به گرسنگی ۸۲۸ میلیون انسان در جهان پایان داد.

نویسندگان در فصل سوم با استفاده از تمثیل «غاز فرانسوی در سلول انفرادی» به بررسی نظریه شیءانگاری جنسی پرداخته و رابطه‌اش با خشونت علیه زنان را تحلیل می‌کنند و بررسی می‌شود که چگونه شیءانگاری می‌تواند به خشونت علیه زنان دامن بزند.

نظریه شئ‌انگاری مطرح می‌کند که زنان همچون شئ یا کالا در نظر گرفته می‌شوند، اما سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که اصطلاح شئ‌انگاری یک تشبیه است یا واقعاً انسان به عنوان شیء در مغز شناخته می شود؟

مؤلفین «زنان زندانی» در پاسخ به این پرسش مطرح می‌کنند که:  در ابتدا باید بدانیم که مغز ما بین انسان‌ها و اشیا به طور خودکار تفاوت قائل می‌شود و در بخش‌های مختلفی در مغز، انسان‌ها و اشیا بطور جداگانه درک می‌شوند. اما چه می‌شود که مغز در تشخیص و تفاوت بین اشیا و انسان‌ها دچار اشتباه می‌شود و انسان‌ها را همانند اشیا در نظر می‌گیرد؟

یک مطالعه مغزی در سال ۲۰۱۹ از پژوهشگران علوم شناختی دانشگاه ترنتوی ایتالیا و دانشگاه خنت با بررسی پردازش قشرهای مختلف مغز افراد متوجه شد که هنگامی شرکت‌کنندگان در این پژوهش زنانی را مشاهده کردند که لباس‌ بدن‌نما به تن داشتند دقیقاً قسمت‌های مختص به درک اشیا در مغز آنان فعال شد؛ گویی که آنان در حال نگاه کردن به یک عروسک بی‌جان یا یک شئ هستند؛ یعنی زن با لباس بدن‌نما و عروسک زن دقیقاً همانند هم درنظر گرفته شدند.

درنهایت، پژوهشگران درباره یافته‌های خود می‌نویسند: الگوی کلی نتایج درخصوص شرکت‌‌کنندگان مرد و زن به یک میزان قوی بود که نشان می‌دهد هر دو جنسیت، زنان با لباس بدن‌نما را بیشتر شبیه اشیا می‌دانند. درمجموع، این یافته‌‌ها نشان می‌دهند که یک زن به‌خاطر لباس‌های بدن‌نما یا حالت بدنی تحریک‌کننده همچون یک شئ واقعی تصور خواهد شد.

«زنان زندانی» از جمله کتاب‌های خوش‌خوان و قابل تأمل در موضوع زنان و حجاب حتی برای کسانی دانست که مسلمان نیستند. کتاب، ضمن ارائه اطلاعات پژوهشی و آماری، اطلاعات کاربردی خوبی نیز به مخاطب ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، فصل هفتم با تمثیل لوازم آرایشی به لوازم شکنجه، به بررسی تاریخچه و تبعات منفی استفاده از این لوازم و تأثیر آن بر زنان می‌پردازد. نویسندگان به خطرات لوازم آرایشی و باورهای غلط عمومی اشاره کرده و این موضوع را به خوبی تجزیه و تحلیل می‌کنند. اهمیت مطالعه این بخش برای مخاطبان از این روست که میزان هزینه‌کرد خانوار در حوزه خدمات و محصولات زیبایی در سال‌های گذشته روند صعودی داشته است؛ به طوری که برآورد می‌شود در سال ۱۴۰۲ سهم این بخش از هزینه‌کرد خانوار به ۶۷ همت رسیده؛ این در حالی است که در دیگر بخش‌ها مانند کتاب و آموزش میزان هزینه‌کرد خانوار روند نزولی داشته است.

کتاب حاضر به عنوان یک منبع علمی بی‌نظیر، با نگاهی انتقادی، عمیق و جامع به مسائل پیچیده و چالش‌های پیش روی زنان در جامعه معاصر می‌پردازد. این اثر نه‌تنها اطلاعات دقیق و علمی ارائه می‌دهد، بلکه نشان می‌دهد که باید به‌طور گسترده‌ای بر روی آموزش و آگاهی‌بخشی کار شود تا دختران و زنان با ابزارهای لازم برای مبارزه با این چالش‌ها تجهیز شوند. این کتاب برای دانشگاهیان و نسل جوان و برای هر کسی که به دنبال درک بهتر از وضعیت زنان در جامعه امروز است، یک منبع ارزشمند و الهام‌بخش برای تغییرات مثبت در جامعه محسوب می‌شود.

از آنجایی که این کتاب بیشتر در پی شناخت و تحلیل واقعیت‌های مهم و ارائه راهکارهای عملی است، می‌تواند به یک منبع ارزشمند در مؤسسات آموزشی و پژوهشی تبدیل شود و به بحث‌های علمی و اجتماعات دانشجویی عمق و جذابیت بیشتری ببخشد.

علاقه‌مندان می‌توانند کتاب حاضر را از نشر معارف تهیه کنند. این اثر جزو آثار پرمخاطب نمایشگاه مجازی کتاب تهران نیز مطرح شده است.