انقلاب درحال بلعیدن فرزندان/ درگیری حراس‌الدین با تحریرالشام

درگیری شب گذشته گروه شبه‌نظامی حراس‌الدین با نیروهای امنیتی حکومت جدید سوریه در ادلب نبردی منحصربه‌فرد در دوماه اخیر است.

نیروهای امنیتی جدید سوریه از زمان تسلط بر دمشق درگیری‌هایی با مخالفان حکومت داشتند که عمده این تقابل‌ها با عناصر ارتش سابق یا علویان و شیعیان در استان‌های غربی بود اما برای اولین بار نیروهای دولت جدید با یک گروه سلفی ـ تکفیری برآمده از القاعده که دارای خاستگاه مذهبی و قومی مشترک با حاکمان جدید هستند، درگیر شده است.

نکته قابل توجه اینجاست که «ابومحمد الشامی» فرمانده حراس‌الدین در ابتدای جنگ داخلی، عضو القاعده سوریه بود و بعد از شکل‌گیری جبهه النصره به‌عنوان شاخه القاعده در سوریه به عضویت این گروه تروریستی درآمد.

ابومحمد الشامی در پروژه سفیدشویی جبهه النصره به تحریر الشام نیز همسنگر ابومحمد الجولانی بود، اما بعد از قدرت‌گیری سرکرده تحریر الشام و نزدیک شدن این گروه به اندیشه سیاسی اخوان سوریه و نزدیکی بیش از پیش به احرار الشام، تصمیم به انشعاب می‌گیرد.

حراس‌الدین با وجود فعالیت در ۲۰۱۷ تا سال ۲۰۲۰ با دار و دسته الجولانی در ادلب مرکز فعالیت این گروه تروریستی در شمال سوریه درگیر نشده بود اما از این تاریخ گزارش‌هایی از درگیری میان حراس‌الدین با تحریر الشام در ادلب توسط رسانه‌های محلی در شمال سوریه منتشر شد.
در این میان، دو روز قبل شورای فرماندهی حراس‌الدین به‌طور رسمی اعلام انحلال نمود اما در همین بیانیه از نیروهایش خواست همچنان سلاح‌شان را برای مقابله با طاغوت‌ها و مقابله با یهودیان حفظ نمایند، این در حالی است که دولت جدید در دمشق خواستار انحلال کامل و ادغام این شبه‌نظامیان در ارتش جدید است و این درگیری ناشی از این است که این شبه‌نظامیان حاضر به تحویل سلاح نیستند.

در شرایط جدید و بعد از خروج بشار اسد از قدرت و درحالی که وضعیت گروه‌های مهم مسلح همچون قسد (کردهای جدایی‌طلب در شمال)، اتاق عملیات جنوب (شبه‌نظامیان وابسته به روسیه و امارات) و شبه‌نظامیان دروزی همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و چشم‌اندازی از توافق در کوتاه‌مدت در دسترس نیست، در ادلب که خاستگاه و مهد حکومت جدید سوریه به‌شمار می‌رود، گروه حراس‌الدین با نزدیکترین دیدگاه‌های سیاسی به تحریر الشام، با همسنگران سابق خود وارد تقابل مسلحانه شده است.

این درگیری می‌تواند طلیعه‌ای از نبردهای آتی در سوریه باشد که در آنجا «نبرد همه علیه همه» آغاز شود و در هر نقطه‌ای از این کشور که همانند دیگر کشورهای غرب آسیا ساختاری موزائیکی دارد، شاهد زدوخورد گروه‌های مسلح مورد حمایت بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای باشیم.

هرچند این سناریو محتوم نیست و ممکن است ابومحمد الجولانی و دولت متبوعش در سایه حمایت و توافق میان آمریکا، ترکیه، عربستان و قطر بتوانند همانند تجربه ادلب ساختاری جدید را در سوریه پی‌ریزی کنند ولی در سناریوی بدبینانه نمی‌توان این گزینه را نادیده گرفت که نیروهای به‌اصطلاح انقلابی در سوریه همانند لیبی به سرنوشت جنگ فرسایشی دچار شوند.

نویسنده: حمیدرضا کاظمی/کارشناس مسائل غرب آسیا