و اما بعد از اسنپ بک؟!ً

گروه بین الملل عصرقانون: محمدعلی حسن نیا

چند ماهی است که همه درباره مکانیزم ماشه یا همان سازوکار حل اختلاف در برجام صحبت می کنند. مکانیزمی که شاید در اسم در متن برجام به نام اسنپ بک نیامده است ولی در بندهای ۳۶ و ۳۷ به صراحت درباره بازگشت دو طرف به تعهدات قبل از توافق هسته ای صحبت می شود.

ایران از سال ۹۸ و یکسال بعد از خروج آمریکا از برجام شروع به کاهش تعهدات خود در توافق هسته ای کرد و تا سال ۱۴۰۱ تقریبا تمام تعهدات را کامل به قبل از برجام و حتی بیشتر از توان قبلی هسته ای خود کشاند.

اروپایی ها هم که عملا نقش غیرمستقل و مثبتی بعد از خروج آمریکا بازی کردند و نشان دادند رئیس اصلی جای دیگری است. اکنون همه چیز به نقطه سرخط رسیده است. ایران توانسته غنی سازی ۶۰ درصد را انجام دهد و مهم ترین ابزار این موضوع که چانه زنی تهران محسوب می شود ۴۰۰ کیلوگرم مواد غنی شده ۶۰ درصد است که طرف غربی فعلاً نمی داند کجا قرار دارد!

سوال اصلی آن است بعد از اعمال مکانیزم ماشه تهران چه واکنشی نشان خواهد داد و طرف مقابل چه کنشی به آن دارد؟

اولین سناریو آن است که ایران از npt خارج شود اما به سمت ساخت بمب هسته ای نرود. این طرح میتوان خطرات جدی برای ایران در پی داشته باشد و با بهانه تراشی آمریکا مقدمات حمله نظامی یا ائتلاف کوتاه مدت علیه تاسیسات هسته ای را مجدد فعال کند.

دومین نظریه آن است که ایران از NPT خارج نشود، اما کلیه توافقات قبلی نظیر قاهره و مناسبات با آژانس بین المللی انرژی اتمی را کنار بگذارد و تا ندادن امتیاز جدی به تهران پرونده هسته ای را در ابهام قرار دهد و موضوع ۴۰۰ کیلوگرم مواد هسته ای مسکوت و پنهان بماند که بنظر می رسد شورای عالی امنیت ملی و دستگاه های حاکمیتی نظری مبنی بر این منوال دارند.

سومین موضوع که شاید خطرناک ترین سناریو باشد هم آن است که تهران مانند کره شمالی در سال ۲۰۰۳ تمام درهای کشور روی موضوع هسته ای را بسته و به سمت ساخت سلاح هسته ای برود. این موضوع با توجه به صحبت اخیر آیت الله خامنه ای و همچنین حمله قطعی نظامی در زمان خلا رسیدن به تسلیحات هسته ای جزء ضعیف ترین سناریوهاست و بعید است دو طرف به سمت آن بروند.