دهم آبان ماه جاری بود که خبر آغاز مازوت سوزی در نیروگاه حرارتی شازند پس از هشدارهای بسیار از سوی فعالان محیط زیست، فضای استان مرکزی را بهم ریخت. پیش از آغاز مازوت سوزی هیچ فردی انتظار این اتفاق شوم را حتی زودتر از سال گذشته نداشت، اما با توجیه ناترازی انرژی در کشور اعلام شد که باید نیروگاه حرارتی شازند بر مدار مازوت سوزی قرار گیرد. با این اقدام، گلایه‌ها و شکایات مردم به ویژه بیماران قلبی و ریوی بلند شد و تیم مدیریتی استان و نمایندگان تمام تلاش خود را برای کنترل شرایط به کار گرفتند، اما شدت اعتراضات به ویژه در فضای مجازی بیش از حد انتظار بود و فعالان زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی و حتی صنعتگران نسبت به شرایط هوای اراک و حجم آلودگی نارضایتی بسیاری داشتند. این اعتراضات باعث شد که نظر دولت به اراک بیشتر از گذشته جلب شود و با پیگیری‌های مدیران استان و نمایندگان مجلس، در نهایت کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا به ریاست پزشکیان برگزار شد و توقف مازوت سوزی در نیروگاه حرارتی شازند به تصویب رسید. پس از پایان این نشست قائم‌پناه معاون اجرایی رئیس جمهور رسماً از مصوبه هیئت دولت مبنی بر قطع مازوت سوزی در نیروگاه‌های شازند، منتظر قائم و شهید منتظری خبر داد. همچنین شینا انصاری رئیس سازمان محیط زیست کشور نیز در توئیتی اعلام کرد: «دستور توقف مازوت سوزی در سه نیروگاه کشور امروز صادر شد، هوای پاک حق همه شهروندان است، از حمایت رئیس جمهور برای حفاظت از محیط زیست سپاسگزارم و امید است تلاش دولت برای رفع ناترازی انرژی در آینده‌ای نزدیک هم به بار بنشیند.» سهم خاموشی مردم اراک باید کمتر باشد محمد قزل عاشقی فعال محیط زیست در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: پس از پیگیری‌های بسیار زیاد، نشست‌های متعدد و تجمعات مردم اراک در سال گذشته، کارگروه ملی کاهش آلودگی هوای کشور، پایان مازوت سوزی در نیروگاه حرارتی شازند را اعلام کرد که بسیار خبر مسرت بخشی بود و به ثمر نشستن فعالیت‌های مردم و سازمان‌های مردم نهاد را نشان می‌دهد. وی افزود: در کنار این تصمیم بزرگ، موضوع برنامه خاموشی‌ها نیز اعلام شد، اما مسئله اینجاست که در این برنامه باید به شکلی عمل شود که عدالت برای همه مردم لحاظ شود چرا که مردم اراک در سال‌های گذشته دین خود را با مازوت سوزی در نیروگاه شازند و تولید برق ادا کرده‌اند و در واقع با استنشاق هوای آلوده، جور کشور را به دوش کشیده‌اند و امروز باید سهم کمتری از خاموشی را داشته باشند. ۴۰۰ میلیون لیتر مازوت پارسال وارد ریه مردم اراک شد این فعال محیط زیست تصریح کرد: در سال ۱۴۰۰ بالغ بر ۴۷۰ میلیون لیتر، در سال ۱۴۰۱ حدود ۷۶۸ میلیون لیتر و سال گذشته نیز ۴۰۰ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه حرارتی شازند مصرف شد و دی اکسید گوگرد آن وارد ریه مردم شهر اراک شد و اگر خواهان اقدامات پیشگیرانه و مدیریت انرژی هستیم، باید سهم مردم اراک و شازند از خاموشی، از دیگر نقاط کشور کمتر باشد. وی با اشاره به شرایط اقلیمی اراک، پایین بودن ارتفاع این ورژن در اراک که یک سوم شهر تهران است، قرار گیری نیروگاه در جهت باد غالب و مکان‌یابی اشتباه در زمان تأسیس، وجود صنایع آلاینده گفت: در این شهر با طیف مختلفی از آلاینده‌های خطرناک مانند دی اکسید گوگرد، فلوئور، آروماتیک‌ها، ذرات معلق و اثرات تجمعی آنها روبرو هستیم که حساسیت نیروگاه حرارتی شازند و جلوگیری از مازوت سوزی را دو چندان می‌کند. قزل عاشقی بیان کرد: نیروگاه حرارتی شازند نسبت به دیگر نیروگاه‌های مشابه بسیار آلاینده‌تر است و خروجی نیروگاه حتی در زمان مصرف گاز، بیش از حد استاندارد انتشار آلودگی دارد، اما نیروگاه اصفهان طبق گزارش‌ها، آلایندگی در حد مجاز دارد. وی افزود: این نیروگاه فرسوده و دارای تکنولوژی قدیمی و راندمان پایین است و گفته می‌شود راندمانی حدود ۳۰ درصد دارد و با استناد ماده ۱۲ قانون هوای پاک لزوم تعطیلی این نیروگاه محسوس است و با توجه به نزدیک شدن به پایان عمر آن تعطیلی و جانمایی جدید با مطالعات مناسب در محلی مناسب ضروری است. لزوم انتقال صنایع آلاینده بر اساس ماده ۱۴ قانون هوای پاک وی تاکید کرد: طبق ماده ۱۴ قانون هوای پاک، مبنی بر انتقال صنایع که امکان رفع آلایندگی ندارد، لازم است این نیروگاه منتقل شود چراکه حتی امکان نصب فیلتراسیون برای این نیروگاه وجود ندارد و در صورت فعالیت، همچنان آلوده است و باید به مکانی مناسب منتقل شود. وی گفت: ماده ۱۸ همین قانون و لزوم استفاده از سوخت استاندارد، پالایشگاه شازند باید سوخت استاندارد به نیروگاه تحویل دهد و نیروگاه موظف است که در صورت نبود سوخت استاندارد خروجی دودکش‌ها را استاندارد کند که تاکنون این اتفاق صورت نگرفته است. این فعال محیط زیست در استان مرکزی تاکید کرد: با توجه به مشکلات موجود در کشور و کمبود گاز، توجیهی برای صادرات گاز وجود ندارد و باید یکبار برای همیشه این مسئله حل شود. وی افزود: کاهش حدود ۲۰ درصدی تولید فلزات سنگین می‌تواند به عنوان راهکار جایگزین ابلاغ برنامه خاموشی در زمان بالا بودن مصرف گاز مطرح شود. قزل عاشقی تصریح کرد: البته ممکن است برخی افراد، موضوعات اقتصادی و اعداد و ارقام کاهشی ناشی از این موضوع را مطرح کنند که در پاسخ به این افراد باید گفت هزینه‌های پنهان آلودگی هوا مانند هزینه‌های درمان و حتی کاهش در آمد ناشی از عدم تمایل سرمایه گذاری خارجی بسیار بالاتر از عواقب ناشی از کاهش تولید است که انتظار می‌رود تدابیر ویژه ای در راستای رفع این مشکلات از سوی مسئولان امر اندیشیده شود. پالایشگاه شازند، آلوده‌تر از نیروگاه رئیس اداره آزمایشگاه‌های محیط زیست استان مرکزی نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار کرد: آلودگی هوا فقط مختص نیروگاه حرارتی شازند نیست و قطعاً توقف مازوت سوزی در این نیروگاه، ضامن پاک بودن همیشگی هوای شهر اراک نخواهد بود، چراکه آلودگی دیگر صنایع مانند پالایشگاه شازند و دیگر صنایع بزرگ و منابع خانگی را خواهیم داشت، اما یکی از عوامل اصلی تحت کنترل درآمده است. علیرضا محرابیان افزود: پالایشگاه شازند آلایندگی دی اکسید گوگرد دارد و فرآیند کاری تولید بنزین این مجموعه صنعتی بزرگ به گونه‌ای است که دی اکسید گوگرد متصاعد می‌کند و در طول سال این میزان تولید دی اکسید گوگرد از نیروگاه حرارتی شازند بیشتر است. وی گفت: مهمترین منبع تولید دی اکسید گوگرد در استان مرکزی و شهر اراک، پالایشگاه شازند و سپس نیروگاه حرارتی شازند به واسطه استفاده از سوخت مازوت است. محرابیان تصریح کرد: زمانی که نیروگاه حتی ۱۰۰ درصد گاز مصرف می‌کند، همچنان آلودگی دارد، اما در زمان استفاده از سوخت مازوت که حجم بالایی است، آلودگی آن شدت بالایی دارد و حساسیت بیشتری را به خود جلب می‌کند. وی با اشاره به اینکه پتروشیمی شازند نیز از لیست صنایع آلاینده خارج نشده و صنعت سبز نیست، افزود: سال گذشته ۶۰۰ صنایع آلاینده در استان شناسایی شد که به سازمان امور مالیاتی استان معرفی شدند. توقف مازوت سوزی در نیروگاه شازند حاصل یک کار تیمی بود نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به تصمیم مثبت ریاست جمهوری در بحث مازوت سوزی نیروگاه حرارتی شازند اظهار کرد: اطلاع رسانی مناسب در این خصوص به هیئت دولت در قالب یک کار تیمی انجام گرفت و با تعامل و انسجام مناسب نماینده ولی فقیه در استان مرکزی نمایندگان مجلس و استاندار مرکزی کار با موفقیت پیش رفت، اما اقدام اصلی و بزرگ را پزشکیان انجام داد. سید محمد جمالیان با اشاره به اهمیت سلامت مردم برای شخص ریاست جمهوری گفت: این نگاه و رویکرد منجر به یک تصمیم گیری درست در قبال شهر اراک و البته دو شهر دیگر شد و با اهتمام و اطلاع رئیس جمهوری از عواقب مازوت سوزی بر سلامت مردم، رتبه دوم استان مرکزی در شاخص سالمندی و کار کارشناسی انجام شده و در خصوص تأثیر مازوت سوزی بر سلامت مردم و ارائه مستندات به وی، منتهی به یک دستور ویژه شد. جمالیان با بیان اینکه مستندات به شورای عالی امنیت ملی ارائه و با اطلاع از عواقب این اقدام نادرست و خطرناک، نوع نگرش متحول شد، افزود: جای خرسندی است که استفاده از مازوت در نیروگاه حرارتی شازند و در پی آن آلودگی هوای شهر اراک متوقف شده، اما ابتدای راه هستیم چراکه هنوز مسئله آلودگی هوای این شهر اراک حل نشده بلکه فقط یکی از اصلی ترین علل و عوامل آلودگی را متوقف کرده‌ایم و کماکان هوای اراک آلوده است. وی تصریح کرد: حضور پزشکیان به عنوان یک شخصیت علمی، آگاه و عادل در رأس امور اجرایی کشور یک فرصت است که استان مرکزی را از عقب افتادگی‌ها دور کنیم. رئیس کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در خصوص بیماری‌های ناشی از عواقب آلودگی هوا بیان کرد: در کشور حدود ۴۰ هزار نفر سالانه به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و این آمار در اراک ۶۷۱ مورد بوده که باید اذعان کرد ۱۴.۶ درصد مرگ‌ها منتسب به آلودگی هوا است. وی تاکید کرد: اراک به لحاظ وضعیت جغرافیایی و اکوسیستمی ویژه است، نسبت به شهرهای دیگر ارتفاع کمتری دارد و آلودگی به راحتی از شهرهای اراک مانند شازند، به داخل این منطقه کشیده می‌شود، سه طرف آن کوه و یک طرف تالاب است و وضعیت این ورژن در این منطقه بسیار شدت می‌گیرد و در زمان آلودگی مرگ و میر افزایش می‌یابد. جمالیان اضافه کرد: در کنار این وضعیت جغرافیایی، آلودگی صنعتی در این منطقه بسیار جدی است و صنایع هر کدام آلایندگی خاص خود را دارند و این ترکیب آلودگی‌ها، شرایط بغرنجی را رقم می‌زند و یکی از عوامی که منجر به این تصمیم درست و توقف مازوت سوزی شد وجود عوامل آلاینده ثابت مانند کارخانجات است. ۲۵ درصد کودکان اراک به خاطر آلودگی هوا درگیر ریه‌های حساس شده‌اند وی با بیان اینکه بیماری‌های قلبی، ریوی و سکته قلبی و مغزی از جمله بیماری‌های ناشی از آلودگی هواست، افزود: ۲۵ درصد کودکان اراک در این شرایط درگیر ریه‌های حساس شده‌اند که در روزهای آلوده این شرایط تبدیل به آسم می‌شود و علت تکمیل ظرفیت بیمارستان کودکان اراک در زمستان‌ها به دلیل شدت گرفتن آلودگی تبدیل شدن ریه‌های حساس به بیماری آسم است. حال که بر اساس مصوبه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا وزارت نیرو مکلف شد که برای رفع ناترازی برق، برنامه شفاف خاموشی ساعتی برق اعلام و به اطلاع مردم استان مرکزی رسانده شود باید منتظر ماند و دید چه میزان کسری برق وجود دارد و ساعت خاموشی‌هایی که برای استان مرکزی اعمال شده شامل کدام بخش خانگی، کشاورزی و صنعتی می‌شود و آیا مسئولان امر در راستای مقابله با این مشکل راهکارهای ویژه ای ارائه می‌دهند.