چاپ صفحه

رادیو ملی آمریکا (ان. پی. آر) در مقاله‌ای به بررسی حامیان اقتصادی تحریر الشام و سرکرده این گروه یعنی ابومحمد الجولانی (احمد الشرع) پرداخته است.بنا بر اعلام این رسانه آمریکایی، گمانه‌زنی‌های متفاوتی در مورد کمک‌های ترکیه، کشورهای حوزه خلیج‌فارس، اوکراین و سازمان سیای آمریکا و همچنین اسرائیل در مورد کمک‌های نقدی، تسلیحاتی و آموزشی به این گروه وجود دارد.

مدل قدیمی تأمین مالی تحریر الشام

این گروه شورشی در حوالی سال ۲۰۱۱ و در بحبوحه آغاز جنگ‌های داخلی سوریه ایجاد شده است. تحریر الشام در ابتدا با داعش مرتبط بود اما در سال ۲۰۱۳ از آن گروه جدا شد و به القاعده پیوست اما این، پایان دگردیسی‌های متعدد این گروه نبود. تحریر الشام که پیش‌ازاین نام جبهه النصره را یدک می‌کشید در سال ۲۰۱۷ نیز جدایی خود از القاعده را اعلام کرد و نام هیئت تحریر الشام به معنای «سازمان آزادی سوریه بزرگ» را انتخاب کرد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، جولانی با فاصله‌گرفتن از داعش و القاعده به دنبال ارائه تصویری متفاوت حداقل در ظاهر از تحریر الشام بود تا تظاهر کند که با سیاست‌های آن گروه‌های تندرو، موافق نیست. اخاذی، آدم‌ربایی و قاچاق نفت از جمله اصلی‌ترین راه‌های کسب درآمد گروه تحریر الشام در گذشته به شمار می‌رفت. بر اساس تحقیقات ارائه شده توسط مؤسسه خاورمیانه در سال ۲۰۲۱، این شورشیان تنها از طریق مبادله زندانیان با دولت سوریه، لبنان و ایتالیا توانسته بودند دست‌کم ۹۴ میلیون دلار درآمد کسب کنند.

اخذ مالیات و کمک سوری‌های خارج‌نشین

پژوهشگرانی که برای مدت طولانی روند فعالیت گروه شورشی تحریر الشام را پیگیری می‌کرده‌اند؛ معتقدند این گروه بخش زیادی از منابع مالی خود را از طریق اخذ مالیات در اِدلب و همچنین از طریق راه‌اندازی گذرگاه مرزی کلیدی با ترکیه به دست آورده است.این محققان همچنین تأکید کرده‌اند که برخی از سوریان خارج‌نشینِ مخالف بشار اسد هم به این گروه، کمک‌های مالی می‌کرده‌اند.تحریر الشام در ادلب، مالیات ثابت ۲.۵ درصدی را برای خیریه‌های مسلمانان و همچنین مالیات‌هایی را برای جاده و افراد و مشاغل کوچک وضع کرده بود. این گروه از این درآمد برای پرداخت حقوق به نیروهای خود و ساخت هواپیماهای بدون سرنشین و سایر سلاح‌ها استفاده می‌کرد. علاوه بر این پول زیادی را هم برای نبردهای آینده پس‌انداز کرد. شورشیان در مرز بین‌المللی سوریه با ترکیه، باجه‌های عوارضی راه‌اندازی کرده بودند و در آنجا هزینه‌های گمرکی را از تحویل کمک‌ها و ترافیک تجاری دریافت می کردند. کارشناسان می‌گویند که این عوارض از ۳ تا ۷ دلار برای هر تُن کالا متغیر بود. تحریر الشام در گذرگاه باب الحوا - نقطه اصلی ورود به شمال سوریه برای تردد غیرنظامی، بشردوستانه و تجاری تا ۱۵ میلیون دلار در ماه جمع‌آوری می‌کرد. تحلیلگران بر این باورند که این گروه، همچنین سلاح‌های سایر گروه‌های شبه‌نظامی را در گذرگاه‌های مرزی نیز مصادره می‌کرده است.

تسلیحات تحریر الشام از کجا آمده است؟

کارشناسان بر این باور هستند که بخشی از تسلیحات و مهمات در میدان نبرد و از گروه‌هایی از جمله نیروهای تحت فرمان اسد، نیروهای حزب‌الله و یا سایر گروه‌های شبه‌نظامی گرفته شده است.برخی محققان هم اعتقاد دارند که این گروه با استفاده از نمونه‌های اولیه اهدایی وارد شده به سوریه از جمله از کشورهایی مانند اوکراین با مهندسی معکوس به تولید بخشی از تسلیحات خود پرداخته است. پیش‌ازاین نیز رسانه‌ها از احتمال کمک‌های کی‌یف به این گروه خبر داده بودند.

نقش واشنگتن در پشتیبانی از تحریر الشام

ان.پی.آر تأکید کرده است که تحریر الشام از کمک‌های غیرمستقیم ترکیه، آمریکا و اسرائیل برخوردار بوده است. به گزارش رادیو ملی آمریکا، جولانی در گذشته از طریق واسطه‌هایی با مقامات آمریکایی در ارتباط بوده است. این سرکرده تحریر الشام در مصاحبه‌ای با یکی از رسانه‌های آمریکایی هم تصریح کرده بود که گروهش برای آمریکا و اروپا مشکلی ایجاد نخواهد کرد و فقط به دنبال مخالفت با اسد است.جیمز جفری فرستاده سابق ایالات متحده در امور سوریه نیز چندی پیش گروه تحریر الشام را «دارایی آمریکا» در سوریه توصیف کرده بود. وی در مصاحبه سال ۲۰۲۱ خود افشا کرده است که وی از طریق واسطه‌های غیردولتی با گروه تحریر الشام ارتباط گرفته است. این فرستاده آمریکا در سوریه تأکید کرده است که جولانی در این ارتباطات اعلام کرده که «ما می‌خواهیم دوست شما باشیم. ما تروریست نیستیم. ما فقط با اسد می‌جنگیم». جولانی همچنین از جفری خواسته بود که نام او و گروهش را از لیست تروریست‌ها حذف کند. برخی از کارشناسان معتقدند که ممکن است ایالات متحده با ایجاد کانال‌های ارتباطی به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات با جولانی و گروهش می‌پرداخته است. مؤسسه واشنگتن اعلام کرده است که شایعات زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد تحریر الشام اطلاعاتی را در مورد افراد داعش و القاعده به ترکیه ارائه می‌کرده است و این اطلاعات سپس به ایالات متحده داده می‌شده است تا از آن‌ها برای حملات هوایی خود استفاده کند. آرون زلین از اعضای ارشد مؤسسه واشنگتن تصریح کرده است که این اتفاقات حتی می‌تواند «عملیات سازمان سیا (سازمان اطلاعات آمریکا) باشد».

حمایت‌های رژیم صهیونیستی از شورشیان

انفعال تحریر الشام در قبال حملات اسرائیل به سوریه پس از سقوط اسد و همچنین تأکید بر این مسئله که اجازه نمی‌دهد سوریه به محلی برای حمله به اسرائیل تبدیل شود؛ موید ارتباط این گروه با رژیم صهیونیستی است.وزیر جنگ رژیم صهیونیستی اسرائیل کاتز اخیراً به‌صراحت به نقش داشتن این رژیم در سرنگونی اسد اشاره و اعلام کرده بود که «ما باعث سرنگونی اسد شدیم». در سال ۲۰۱۹، یک فرمانده نظامی اسرائیلی در مصاحبه‌ای تأیید کرد که رژیم او، برخی از شورشیان ضد اسد را در سوریه تسلیح می‌کرده است. در طول سال‌ها، گزارش‌هایی نیز از درمان شورشیان سوری در بیمارستان‌های اسرائیل منتشر شده است.

آیا تحریر الشام به ترکیه وابسته است؟

بسیاری از کارشناسان تأکید کرده‌اند که ترکیه از تسلط بر سوریه سود می‌برده است. جرجیس از اساتید دانشگاه لندن تصریح کرده است: «ترکیه واقعاً برنده حوادثی است که در سوریه اتفاق افتاده است. فکر نمی‌کنم تحریر الشام بدون چراغ‌سبز یا حداقل زرد ترکیه، خطر جنگ همه‌جانبه علیه اسد را به جان می‌خرید».پیش‌تر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نیز در یک کنفرانس مطبوعاتی گفته بود که ترکیه پشت سرنگونی اسد است و آن را «غیر دوستانه» خوانده بود.جولانی سرکرده شورشیان حاکم بر دمشق در مصاحبه با روزنامه‌ای ترکیه‌ای، تأکید کرده بود که «مهربانی» ترکیه در قبال پناهندگان سوری را فراموش نمی‌کند و سوریه روابط راهبُردی و تجاری با ترکیه برقرار خواهد کرد.زلین از اعضای ارشد مؤسسه واشنگتن نیز تأکید کرده است که شایعات زیادی در مورد کمک آژانس اطلاعات ترکیه به تحریر الشام در زمینه آموزش، ارائه اطلاعات و حتی فراهم‌کردن برخی سلاح‌ها وجود دارد.