به گروه بین‌الملل عصر قانون: چهل و نهمین شماره از پادکست «در عمق» که به بررسی مهم‌ترین روندها، تحولات و همچنین شخصیت‌ها در غرب آسیا می‌پردازد، روز یکشنبه 24 فروردین ماه 1404 ضبط و منتشر شد. در این شماره «منصور براتی» به بررسی نافرمانی گروهی از افسران ذخیره در ارتش اسرائیل می پردازد.

به طور کلی ساختار ارتش اسرائیل از دو بخش نیروهای فعال و کادر و نیروهای ذخیره تشکیل شده است:

1. نیروهای فعال (کادر): حدود 170 هزار نفر که به صورت تمام‌وقت در استخدام ارتش اسرائیل هستند و حقوق‌بگیر دائمی محسوب می‌شوند.
2. نیروهای ذخیره: حدود 465 هزار نفر که جزء کادر ثابت ارتش نیستند، اما موظف هستند به صورت دوره‌ای (ماهانه یا هفتگی) خود را به ارتش معرفی کنند و ساعاتی را در خدمت ارتش باشند. در زمان جنگ، این نیروها فراخوانده می‌شوند و عمدتاً در بخش‌های پشتیبانی فعالیت می‌کنند.

این تقسیم‌بندی در بسیاری از کشورهایی که نظام سربازی اجباری دارند، مرسوم است. اما در فلسطین اشغالی، نسبت نیروهای ذخیره به نیروهای فعال بسیار بالاست، که این امر یکی از دلایل تمایل اسرائیل به انجام عملیات‌های نظامی کوتاه‌مدت و برق‌آسا بوده است.

از زمان آغاز عملیات طوفان الاقصی (هفتم اکتبر)، جنگ به طور مستمر ادامه داشته و تنها دو بازه آتش‌بس کوتاه‌مدت (یک دوره هفت روزه در اواخر سال 2023 و یک دوره 42 روزه در آغاز سال 2025) در آن وجود داشته است. این جنگ که اکنون حدود 18 ماه به طول انجامیده، باعث فرسودگی و خستگی قابل توجه نیروهای ذخیره شده است.

نکات مهم در این خصوص:

1. ترکیب نیروهای ذخیره: بخش قابل توجهی از نیروهای ذخیره، متخصصان بخش فناوری‌های پیشرفته هستند که عدم حضور آنها در محل کار اصلی‌شان، خسارات اقتصادی قابل توجهی به این بخش وارد کرده است؛
2. فرسودگی روانی: حضور طولانی‌مدت در جبهه‌های جنگ، مشکلات روانی متعددی برای نیروهای ذخیره ایجاد کرده است.

مسئله اسرای اسرائیلی و تغییر اولویت‌ها

در ابتدای سال 2025 (از 15 ژانویه)، آتش‌بسی میان اسرائیل و حماس برقرار شد که قرار بود در سه فاز اجرا شود:

• فاز اول: 42 روز
• فاز دوم و سوم: هر کدام 42 روز

اما اسرائیل با ادامه این روند مخالفت کرد. طبق آمار رسمی، همچنان 59 اسیر اسرائیلی در نوار غزه حضور دارند که گفته می‌شود دست‌کم 25 نفر از آنها زنده هستند. روند نظرسنجی‌ها در سرزمین‌های اشغالی نشان می‌دهد که اولویت‌ها در افکار عمومی تغییر کرده است:

• شش ماه پس از آغاز جنگ: حدود 30 درصد جامعه اسرائیل، نابودی حماس را اولویت می‌دانستند و کمتر از 50 درصد معتقد بودند نجات جان اسیران باید در اولویت باشد.
• در حال حاضر: 68 درصد مردم اسرائیل (نزدیک به 70 درصد) خواستار اولویت‌دهی به آزادی اسیران هستند و حتی حاضرند برای این منظور، توافق آتش‌بس بلندمدت با حماس امضا شود.

جنبش تمرد در میان افسران ذخیره

در پی این تغییر در افکار عمومی، حدود 950 نفر از افسران ذخیره ارتش اسرائیل (عمدتاً از نیروی هوایی) اعلام کرده‌اند که اگر جان اسیران در اولویت قرار نگیرد، مذاکرات از سر گرفته نشود و تبادل اسرا با زندانیان فلسطینی احیا نشود، دیگر با ارتش اسرائیل همکاری نخواهند کرد.