اپوزیسیون ارمنستان:
آذربایجان کریدوری فراتر از جاده می‌خواهد
وزیر خارجه آذربایجان در آنتالیا خواستار عبور بدون مانع و با تضمین دائمی از خاک ارمنستان شد که وابسته به تغییرات سیاسی نباشد. پیشنهاد ایروان برای ترانزیت سریع رد شد. اپوزیسیون ارمنستان معتقد است باکو «چیزی فراتر از یک جاده» می‌خواهد.
به گزارش گروه بین‌الملل عصر قانون: جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه آذربایجان، روز شنبه در مجمع دیپلماسی آنتالیا و در حضور همتای ارمنی خود، به صراحت اعلام کرد که «باکو خواهان عبوری بدون مانع از سیونیک است که این ترتیب، تحت تأثیر تغییرات سیاسی در ارمنستان قرار نگیرد و قابل‌تغییر نباشد.»
وی با اشاره به تجربه گذشته مدعی شد: «ما نمی‌خواهیم در وضعیتی قرار بگیریم که بر سر موضوعی توافق کنیم و یک یا دو سال بعد، به دلیل تغییر قوانین ارمنستان یا تغییر حکومت در این کشور، با همان وضعیت 30 سال پیش مواجه شویم که مناقشه آغاز شد و جمهوری خودمختار نخجوان گروگان آن وضعیت شد. دقیقاً به همین دلیل، برای ما بسیار مهم است که این یک عبور بدون مانع، با تمام تضمین‌های لازم باشد تا این وضعیت دیگر دستخوش تغییر نگردد و به تغییرات سیاسی در ارمنستان وابسته نباشد.»
نماینده اپوزیسیون ارمنستان: باکو به دنبال سندی جداگانه و غیرقابل‌فسخ است
آنا گریگوریان، نماینده فراکسیون اپوزیسیون «هایاستان» در پارلمان ارمنستان، معتقد است که هدف آذربایجان دستیابی به یک سند جداگانه است که شرایط مورد نظر باکو را به گونه‌ای تثبیت کند که حتی پس از پایان کار دولت فعلی ارمنستان به رهبری نیکول پاشینیان نیز قابل لغو نباشد.
او می‌گوید: «همان‌طور که برای تعیین حدود مرزها یک سند جداگانه مورد مذاکره قرار گرفت، ممکن است تلاش کنند برای آن کریدور مورد نظر باکو نیز سند دیگری به دست آورند که به تعبیر بایراموف، فارغ از تغییرات سیاسی، اعتبار عملی خود را از دست ندهد؛ یعنی آنها به دنبال سندی با چنان شرایطی هستند که لغو آن حتی پس از دوران نیکول پاشینیان هم ممکن نباشد.»
تحلیلگر ارمنی: تعهد به «عدم تغییر» شرایط، به منزله تسلیم سیاسی است
هاکوب بادالیان، مفسر سیاسی ارمنی، بر این باور است که اگر ارمنستان در سندی که قرار است برای رفع انسداد مسیرها با آذربایجان امضا شود، تعهد دهد که شرایط آن هرگز قابل تغییر نخواهد بود، این اقدام به منزله «تسلیم سیاسی» ارمنستان تلقی خواهد شد.
او معتقد است: «تصور اینکه ارمنستان در هر سندی متعهد شود که آن سند هرگز قابل تغییر نخواهد بود، دیوانگی است. اگر ارمنستان چنین تعهدی را بپذیرد، این دیگر توافق صلح یا توافقی بر سر مسیرها نیست، بلکه صرفاً تسلیم سیاسی ارمنستان است.»
موضوع رفع انسداد مسیرها پیشتر از متن اصلی پیمان صلح جدا شده بود و به گفته این تحلیلگر، اگر توافقی در این زمینه حاصل شود، احتمالاً نیازمند امضای یک سند جدید خواهد بود. وضعیت حقوقی این سند هنوز مشخص نیست، اما بادالیان بعید نمی‌داند که آذربایجان اصرار داشته باشد این سند ماهیت یک «معاهده بین‌دولتی» را داشته باشد تا بتواند حداکثر تضمین‌های ممکن را دریافت کند، در حالی که ایروان احتمالاً به دنبال سندی با وضعیت حقوقی پایین‌تر است.
پیشنهاد رد شده ایروان
در همان نشست آنتالیا، آرارات میرزویان، وزیر خارجه ارمنستان، برای اولین بار جزئیاتی از پیشنهاد کشورش به باکو برای رفع انسداد مسیرها را فاش کرد.
او با تأیید اینکه مسیر حدوداً 45کیلومتری در جنوب ارمنستان کوتاه‌ترین راه برای اتصال دو بخش آذربایجان است، گفته بود: «پیشنهاد کرده‌ایم از فناوری‌های مدرن، اسکنرهای الکترونیکی استفاده شود تا از بازرسی فیزیکی کالاها اجتناب شود، از اظهارنامه‌های الکترونیکی استفاده شود و نهادهای مربوطه بتوانند این اطلاعات را مبادله کنند تا این ترانزیت با حداکثر سرعت انجام شود؛ اما پاسخ مثبتی دریافت نکرده‌ایم.»
انتقاد اپوزیسیون: باکو چیزی فراتر از یک جاده می‌خواهد
آنا گریگوریان، نماینده اپوزیسیون، معتقد است که حتی همین پیشنهاد دولت ارمنستان نیز به معنای «امتیازدهی قابل توجه در حاکمیت» این کشور است.
او می‌گوید رد این پیشنهاد توسط باکو نشان می‌دهد که خواسته آذربایجان صرفاً یک جاده ساده نیست.
وی افزود: «این مضحک است که مردم ارمنستان از آنچه بر سرشان می‌آید در مجمعی در آنتالیا مطلع شوند. این پیشنهاد ایروان در واقع یک امتیازدهی اساسی در حاکمیت و صلاحیت قانونی است، اما حتی با وجود این امتیازات، آذربایجان می‌گوید این برای ما کافی نیست. این یعنی آنها تصورات راهبردی دیگری دارند. مسئله آنها فقط برقراری آن ارتباط یا حمل بار نیست، آنها جاه‌طلبی‌های بسیار جدی‌تری نسبت به آن قلمرو دارند. اگر ما کریدور را صرفاً یک جاده تصور می‌کنیم، اشتباه است، زیرا جاده باید با زیرساخت‌های خود همراه باشد. آذربایجان و ترکیه طرح بسیار بزرگ‌تری را دنبال می‌کنند و حتی آن پیشنهاد شرم‌آوری که توسط مقامات فعلی ارمنستان ارائه شده نیز آنها را راضی نمی‌کند.»
در همین راستا، وزیر امور خارجه آذربایجان در سخنان خود در آنتالیا، با اشاره به مسیر مورد مناقشه در خاک ارمنستان، به طور ویژه تأکید کرده بود که در دوران اتحاد جماهیر شوروی، خط آهن فعال در این مسیر، بخشی از سیستم راه‌آهن آذربایجان بوده و توسط باکو مدیریت می‌شده است.