گروه اقتصادی عصرقانون: صبح روز شنبه، ششم اردیبهشت ۱۴۰۴، وقوع آتشسوزی و انفجار در بندر شهید رجایی، موجی از نگرانی و توجه رسانههای داخلی را بهدنبال داشت. این بندر، بهدلیل جایگاه استراتژیک خود در نزدیکی تنگه هرمز و سهم بالای آن در تجارت دریایی ایران، نقش مهمی در زنجیره تأمین کشور ایفا میکند. با این حال، در پی این حادثه، برخی رسانهها و فعالان شبکههای اجتماعی ادعا کردند که این بندر سهم چندانی در واردات کالاهای اساسی ندارد. این ادعا، اگرچه در ابتدا با تردیدهایی مواجه شد، اما بررسی آمارهای رسمی از سازمان بنادر و دریانوردی نشان میدهد که این ادعا درست است.
بندر شهید رجایی بهعنوان بزرگترین و پیشرفتهترین بندر تجاری ایران، سهم قابلتوجهی در ترانزیت کالاهای کشور دارد. با بیش از ۵۳ درصد از عملیات تخلیه و بارگیری کالا در بنادر کشور، این بندر نقشی کلیدی در تجارت خارجی ایران ایفا میکند. با این حال، بررسی آمارهای رسمی نشان میدهد که سهم بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی بسیار اندک است.
سهم واقعی بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی
طبق گزارشهای رسمی سازمان بنادر و دریانوردی، در سال ۱۴۰۲، کل حجم کالاهای ترانزیت شده از بنادر ایران حدود ۱۵۸ میلیون تن بوده است که از این مقدار، ۲۴ میلیون تن به کالاهای اساسی اختصاص داشته است. سهم بندر شهید رجایی از این ۲۴ میلیون تن، تنها ۹۸۸ هزار تن بوده است که معادل ۴ درصد از کل واردات کالاهای اساسی کشور است. عمده کالاهای اساسی از طریق بنادر دیگر نظیر بندر امام خمینی (با سهم ۵۷ درصدی) و بندر امیرآباد (با سهم ۱۳ درصدی) وارد کشور میشوند.
این آمار نشان میدهد که سهم بندر شهید رجایی در واردات کالاهای اساسی، در مقایسه با نقش پررنگ آن در ترانزیت کالاهای غیر اساسی، بسیار اندک است.
واردات کالاهای بندر شهید رجایی
بررسی تفکیکی نوع کالاهای وارد شده از بندر شهید رجایی نشان میدهد که عمده کالاهای ترانزیت شده از این بندر، به فراوردههای نفتی، کالاهای کانتینری، مصالح ساختمانی و معدنی، و کالاهای فلزی اختصاص دارد. سهم کالاهای اساسی در مقایسه با این اقلام، ناچیز است. باوجود نقش کلیدی بندر شهید رجایی در ترانزیت کالاهای مختلف، سهم آن در واردات کالاهای اساسی بسیار پایین است و عمده کالاهای وارد شده به این بندر شامل فراوردههای نفتی و کالاهای کانتینری است.
باوجود نقش بیش از ۵۰ درصدی بندر شهید رجایی در ترانزیت کالاهای کشور، سهم آن در واردات کالاهای اساسی کمتر از ۵ درصد است. این موضوع نشان میدهد که بندر شهید رجایی، اگرچه شاهرگ حیاتی تجارت دریایی ایران است، اما نقش کلیدی در تأمین کالاهای اساسی کشور ندارد.