چاپ صفحه

گروه اقتصادی عصر قانون: در حالی که بازار برنج التهابات زیادی را پشت‌سر گذاشته و کماکان تأثیر سیاست‌گذاری‌های اشتباه دامن‌گیر بازار این کالاست، وزارت جهاد کشاورزی در اقدامی عجیب برای برنج وارداتی در مبادی واردات قیمت تعیین کرده و از تجار خواسته است با آن نرخ اقدام به واردات برنج کنند، این در حالی است که سال گذشته اعلام آمار متناقض برای تولید برنج و محدودیت‌ها و موانعی که در حوزه واردات ایجاد شد، منجر به کمبود عرضه و افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها شد و وزارت جهاد در نهایت به‌جای پذیرش اشتباهات، تقصیر را بر گردن تجار انداخت، در این زمینه انجمن تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان برنج ایران در نامه به معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی ضمن انتقاد از سیاست‌های حوزه تنظیم بازار برنج، درباره عواقب این تصمیمات هشدار داده است، در متن این نامه آمده است: پیرو مذاکره حضوری مورخ 31 تیرماه 1404 در خصوص ابلاغ قیمت‌گذاری دستوری مجدد برای برنج‌های وارداتی پاکستانی و هندی با عنایت به مکاتبات متعدد این انجمن از ابتدای سال 1404 به‌منظور هشدار به تصمیمات این‌چنینی که تبعات آن امروز با به‌هم‌خوردن بازار دیده می‌شود؛ به استحضار می‌رساند دستور قیمت‌گذاری ارزش 900 یورو برای واردات برنج‌های سفید پاکستانی و هندی که در حدود 500 دلار با قیمت جهانی در انتهای فصل زراعی کشورهای صادرکننده اختلاف دارد؛ غیر قابل انجام و فاجعه‌آمیز است. این تصمیم چه به‌صورت آگاهانه و یا ناآگاهانه توسط آن مرجع تخصصی و متولی بازار کمبود و گرانی برنج خارجی سفید با نقش کنترل‌گر تنظیم بازار کشور و به‌تبع آن موجب افزایش قیمت برنج ایرانی در فصل برداشت خواهد شد و می‌بایست نسبت به این تبعات پاسخگو باشید. برنج سفید پاکستانی به‌شدت در کنترل قیمت برنج ایرانی نقش دارد و برنج هندی کسری نیاز برنج کشور را تأمین می‌کند. با توجه به موارد مذکور و نیاز مبرم بازار به تأمین کسری برنج سفید کشور، انتظار می‌رفت با برگزاری جلسه‌ای مشترک با حضور بخش خصوصی و استفاده از نقطه‌نظرات کارشناسی و ارائه راهکارها با دستور کار واردات بیشتر برنج سفید اعم از پاکستانی و هندی و جلوگیری از گرانی و کمبود آن در سطح عرضه که به تنظیم قیمت برنج ایرانی منجر می‌شد، اقدام می‌گردید. لذا تکرار تجربه ناموفق قیمت‌گذاری دستوری در خرداد ماه سال جاری که تا کنون نتایج فاجعه‌باری داشته است، تحت هیچ شرایطی پذیرفته نیست. تصویر مکاتبات قبلی در این خصوص جهت یادآوری مجدد به‌پیوست ایفاد می‌گردد تا اگر باز هم بی‌توجهی شود با دلایل واهی و مقصر جلوه دادن دیگران فرار رو به جلو صورت نگیرد. مشکل عدم تأمین ارز ترجیحی باید با آزادسازی واردات از محل ارز آزاد صورت پذیرد نه قیمت‌گذاری دستوری برای کشورهای صادرکننده.

رانت و فساد در واردات برنج

البته همه این موارد نشان دهده وجود پررنگ مافیا در حوزه واردات برنج است. وجود مافیا و رانت در واردات برنج یکی از چالش‌های بزرگ اقتصادی کشور در حال حاضر به حساب می آید که این مساله تأثیرات منفی گسترده‌ای بر بازار و معیشت مردم داشته است.

باید گفت صدور مجوزهای رانتی و ناپایداربررسی‌ها نشان می‌دهد که یکی از مهم‌ترین معضلات بازار برنج، سوءمدیریت در صدور مجوزهای وارداتی است. نه‌تنها میزان واردات بر اساس نیاز واقعی بازار برنامه‌ریزی نشده، بلکه رویه‌های غیرشفاف در این روند به توزیع ناعادلانه مجوزهای واردات منجر شده است.

این مجوزها اغلب به افراد یا گروه‌های خاصی داده می‌شود که گمان می‌رود با سوءاستفاده از امکانات دولتی، منافع شخصی خود را تأمین می‌کنند. این رویه منجر به افزایش بی‌رویه قیمت برنج در بازار شده است. برای مثال، در آستانه سال نو، پیش‌بینی می‌شود که قیمت برنج داخلی به ۲۵۰ هزار تومان برسد که این افزایش، نتیجه بی‌تدبیری در مدیریت واردات و فساد ساختاری در این حوزه است.

واردات با ارز ارزان و فساد مرتبط با مافیا یکی از نمونه‌های واضح فساد اقتصادی در دولت است ، واردات برنج با ارزهای یارانه‌ای یا ارزان‌قیمت است. این برنج‌ها به جای اینکه برای تثبیت بازار و کاهش قیمت مصرف‌کننده استفاده شوند، تحت نظارت مافیاهای اقتصادی به بازار عرضه شده و سود هنگفتی به جیب واسطه‌ها وارد کرده است. این اتفاق در حالی روی داده که کشاورزان داخلی از کاهش قیمت محصولات خود و مشکلات فروش برنج‌های داخلی گلایه کرده‌اند. تنها در بازه‌ای کوتاه از زمان، این فسادها باعث بحران در بازار برنج شده است.

واردات گسترده با ارز دولتی، بدون نظارت کافی و در شرایطی که کمبود ارز برای کالاهای ضروری وجود دارد، نمونه‌ای از عملکرد مافیاها در این زمینه است. این سوءمدیریت نه‌تنها بازار را بی‌ثبات کرده، بلکه به معیشت مصرف‌کنندگان و اعتماد عمومی به سیستم مدیریت اقتصادی آسیب زده است. چنین عملیاتی باعث شده است که قیمت برنج داخلی و وارداتی، تحت فشار سودجویان افزایش یابد.

چالش‌های مرتبط با رانت و مافیا

وابستگی به واردات: مشکلات مدیریتی و عملکرد مافیاها باعث شده است که بازار برنج به واردات وابسته بماند. این وابستگی ضمن افزایش قیمت‌ها، به تولید داخلی آسیب زده است. عدم برنامه‌ریزی صحیح: نادیده گرفتن نیاز واقعی بازار و صدور مجوزهای اشتباه منجر به بحران در سیستم عرضه و تقاضا شده است. همچنین، این عوامل به رانت برخی از تجار خاص دامن زده است.

راهکارهای پیشنهادی برای مقابله با مافیا و رانت

اصلاح زیرساخت‌های نظارتی:ایجاد شفافیت در روند صدور مجوزها و واردات برنج و جلوگیری از توزیع غیرعادلانه آن، اولین گام برای مقابله با رانت‌خواری است. حمایت از کشاورزی داخلی:تقویت تولید داخلی برنج با سرمایه‌گذاری در حوزه زیرساخت‌ها و کاهش وابستگی به واردات می‌تواند قدرت مافیاها را کاهش دهد. تک‌نرخی کردن ارز:حذف ارزهای رانتی و اختصاص منابع به واردات کالاهای ضروری مانند برنج با نظارت دقیق می‌تواند به حذف فساد کمک کند. پاسخگویی مقامات:بررسی تخلفات گذشته و برخورد جدی با مدیرانی که در فرآیند ایجاد رانت و فساد نقش داشته‌اند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. رانت و فساد مرتبط با واردات برنج، بحرانی جدی در زیرساخت‌های اقتصادی کشور ایجاد کرده که نیاز به اقدامات سریع و قاطع برای برطرف کردن این مشکل احساس می‌شود. توجه به این موضوع می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر معیشت مردم و اعتماد عمومی به سیستم مدیریت اقتصادی کشور بگذارد.