کاهش تجارت ترانزیتی پاکستان و افغانستان؛ بحران یا فرصت؟
در حالیکه افغانستان تصمیم گرفته تجارت ترانزیتی خود با پاکستان را کاهش دهد، مقامهای اسلامآباد این اقدام را «تسکینبخش» توصیف کردهاند اما نتایج کاهش تجارت، چه تبعاتی برای دو طرف دارد؟
به گزارش گروه بین الملل عصر قانون: «خواجه محمد آصف» وزیر دفاع پاکستان در گفتگو با شبکه جیو نیوز گفت که تصمیم اخیر افغانستان برای کاهش تجارت ترانزیتی، در واقع به نفع پاکستان تمام خواهد شد. وی اظهار داشت: «برای ما این تصمیم هیچ تأثیر منفی ندارد، بلکه حتی نوعی تسکین است، زیرا بسیاری از کالاهایی که از افغانستان برای بندر کراچی رزرو میشوند، در نهایت سر از بازارهای پاکستان درمیآورند.» وزیر دفاع پاکستان افزود که بخش زیادی از کالاهای وارداتی از مسیر افغانستان عملاً در داخل آن کشور مصرف نمیشوند و موجب برهمزدن تعادل بازارهای داخلی پاکستان میشوند. خواجه آصف تأکید کرد: «وقتی حجم این تجارت کاهش یابد، تروریسمی که به بهانه تجارت یا اشکال دیگر وارد پاکستان میشود نیز کمتر خواهد شد و مدیریت مرزها برای ما آسانتر میشود.» از سوی دیگر، تاجران پاکستانی دیدگاهی کاملاً متفاوت دارند. «منظور الهی» معاون پیشین اتاق بازرگانی و صنایع سرحد، در گفتگو با داون نیوز گفته است که اگر افغانستان تجارت خود با پاکستان را متوقف کند، صنایع پاکستان بیشترین زیان را خواهند دید. وی گفت: «ایران و هند داروهای ارزانقیمت را به افغانستان عرضه میکنند، ازبکستان و روسیه شکر صادر میکنند. افغانستان به ما نیاز ندارد، اما ما به بازار افغانستان نیاز داریم.» «ضیاءالحق سرحدی» معاون اتاق مشترک بازرگانی پاکستان و افغانستان نیز تأکید کرد که حدود 8 هزار کامیون در دو سوی مرز بهدلیل بسته شدن گذرگاههای تجاری متوقف شدهاند. وی از دولت خواست تا حداقل برای عبور کامیونهای گرفتار شده، مجوز موقت صادر کند. در سوی دیگر، «خانجان الکوزی» رئیس بخش افغان اتاق مشترک بازرگانی نیز اظهار داشت که تاجران افغان هنوز مایل هستند از مسیر پاکستان تجارت کنند، اما نگرانیهای مطرحشده از سوی «ملا عبدالغنی برادر» معاون اقتصادی نخست وزیر حکومت طالبان درباره بسته ماندن مرزها واقعی است و باید به آن رسیدگی شود. به گفته الکوزی، «اگر وضعیت کنونی ادامه یابد، پاکستان نهتنها بازار افغانستان، بلکه بازار آسیای مرکزی را نیز از دست خواهد داد.» ناظران معتقدند که بسته ماندن گذرگاه تورخم طی یک ماه گذشته زیان تجمعی بیش از 45 میلیون دلار را به همراه داشته است و در پی سیاستهای محدودکننده و تنشهای امنیتی، پاکستان تاکنون بیش از 65 درصد از بازار افغانستان را به ایران، ترکیه و هند واگذار کرده است. روابط تجاری کابل و اسلامآباد پس از رویکارآمدن طالبان در سال 2021 دچار فراز و نشیبهای مکرر شده است. اختلافنظر درباره حملات مرزی، افزایش تعرفهها و محدودیتهای ترانزیتی باعث شده تجارت میان دو کشور بارها مختل شود. در هفتههای اخیر، پس از اظهارات مقامهای طالبان درباره لزوم بازنگری در روابط اقتصادی با پاکستان، کابل اعلام کرد مسیرهای جایگزین برای ترانزیت کالا از طریق ایران و آسیای مرکزی را فعال میکند؛ اقدامی که میتواند معادلات اقتصادی منطقه را دگرگون سازد.