افزایش روزانه قیمت‌ها در بازار کاغذ گزارش میدانی خبرنگار مهر از بازار ظهیرالاسلام، به‌عنوان یکی از مراکز اصلی توزیع کاغذ در تهران، حاکی از آن است که قیمت هر بند کاغذ تحریر ۷۰ گرمی سایز ۷۰×۱۰۰ طی چند روز گذشته از حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. این در حالی است که همین نوع کاغذ در شهریورماه سال جاری با قیمت حدود یک میلیون و ۸۷۰ هزار تومان معامله می‌شد. همچنین قیمت کاغذ تحریر ۷۰ گرمی سایز ۶۰×۹۰ نیز از حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان رسیده است؛ افزایشی که فعالان بازار آن را در این بازه زمانی کوتاه، کم‌سابقه توصیف می‌کنند. افزایش قیمت‌ها به این موارد محدود نمی‌شود. کاغذ تحریر ۸۰ گرمی نیز با رشد محسوسی همراه بوده است؛ به‌طوری‌که قیمت هر بند کاغذ ۸۰ گرمی سایز ۷۰×۱۰۰ از حدود ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به ۳ میلیون و ۵۵۰ هزار تومان رسیده و سایز ۶۰×۹۰ آن نیز از ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان به حدود ۳ میلیون و ۵۰ هزار تومان افزایش یافته است. وابستگی بازار کاغذ به واردات فعالان بازار کاغذ، ریشه اصلی این التهاب قیمتی را در مشکلات مربوط به تخصیص ارز، ثبت سفارش و ترخیص کالا از گمرک می‌دانند. به گفته آنان، بخش عمده کاغذ مصرفی کشور از طریق واردات تأمین می‌شود و حتی تولیدات داخلی نیز وابستگی بالایی به مواد اولیه، ماشین‌آلات و تجهیزات وارداتی دارد؛ موضوعی که باعث می‌شود هر نوسان ارزی، مستقیماً بر قیمت تمام‌شده کاغذ اثر بگذارد. در همین رابطه، حمید نیکدل رئیس اتحادیه صنف فروشندگان کاغذ و مقوای تهران با اشاره به وابستگی بالای این صنعت به واردات می‌گوید: در حال حاضر حدود ۷۵ تا ۸۰ درصد محصولات سلولزی کشور وارداتی است و تنها نزدیک به ۲۰ درصد کاغذ در داخل تولید می‌شود. به گفته او، اگرچه تولید کارتن و برخی انواع کاغذ ورقی در داخل از کیفیت قابل قبولی برخوردار است، اما امکان تولید کاغذ تحریر ۸۰ گرمی و کاغذ گلاسه متناسب با نیاز دستگاه‌های چاپ و کپی در کشور وجود ندارد. همچنین ابوالفضل روغنی گلپایگانی رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران نیز یکی از عوامل اصلی نابسامانی بازار کاغذ را طولانی بودن فرآیند تخصیص ارز عنوان می‌کند و می‌گوید: واردکنندگان برای دریافت ارز باید از طریق تالار دوم اقدام کنند و در بسیاری از موارد، باید بین شش تا هشت ماه و گاهی حتی تا یک سال در انتظار دریافت ارز بمانند. این تأخیرها موجب افزایش هزینه خواب سرمایه، برهم خوردن زمان‌بندی واردات و در نهایت افزایش قیمت نهایی کاغذ می‌شود. او می‌افزاید: اختلاف قیمت تالار دوم و بازار آزاد نیز انگیزه‌هایی برای استفاده سو از اختلاف قیمت ایجاد می‌کند. با وجود این، واردکنندگان ناچارند برای تأمین ارز در صف‌های چندماهه بمانند؛ موضوعی که یکی از عوامل اصلی افزایش قیمت و کمبودهای مقطعی در بازار به شمار می‌رود. به گفته او، ناهماهنگی میان دستگاه‌های متولی از جمله وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بانک مرکزی، نقش مهمی در ایجاد سردرگمی بازار دارد. اختلاف نظر میان نهادهای تصمیم‌گیر، کندی سیاست‌گذاری و ضعف نظارت، زمینه را برای تشدید نوسانات قیمتی و سودجویی فراهم کرده است. وعده‌هایی که هنوز به ثبات نرسیده‌اند در ماه‌های اخیر، مسئولان بارها از برنامه‌هایی برای ساماندهی بازار کاغذ و تسهیل واردات سخن گفته‌اند و وعده داده‌اند با تسریع در تخصیص ارز، شرایط بازار به ثبات نسبی بازگردد. با این حال، فعالان این حوزه معتقدند صرف اعلام وعده‌ها کافی نیست و اثرگذاری این سیاست‌ها به سرعت اجرا، حذف رانت، شفافیت در تخصیص ارز و حجم واقعی واردات بستگی دارد. کارشناسان هشدار می‌دهند در صورتی که مشکلات ارزی و وارداتی همچنان ادامه پیدا کند، بحران کاغذ می‌تواند ابعاد گسترده‌تری به خود بگیرد و علاوه بر افزایش بیشتر قیمت‌ها، به رکود در صنایع وابسته منجر شود. در مجموع، بازار کاغذ تحریر تهران در شرایطی شکننده و ناپایدار قرار دارد؛ تحقق سریع و عملی وعده‌های مطرح‌شده برای بهبود اوضاع بازار الزامی است زیرا تداوم وضعیت موجود، خطر تشدید بحران و افزایش فشار بر مصرف‌کنندگان نهایی را به همراه خواهد داشت.