وزیر علوم: مهاجرت نخبگان تبعید خودخواسته است!/ گفتاردرمانی تنها نسخه دولت برای ساماندهی نخبگان

اما موضوع مهاجرت نخبگان و نبود برنامه‌های ساماندهی و حمایت کافی از آن‌ها یکی از چالش‌های اصلی نظام آموزشی است که همواره توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. وزارت علوم دولت چهاردهم به‌عنوان مرجع اصلی سیاست‌گذاری در این حوزه، هنوز نتوانسته است راهکارهای مؤثری برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان ارائه دهد.

پدیده مهاجرت نخبگان به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی پیش روی کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه ایران، به‌وضوح نشان‌دهنده ضعف مدیریت و سیاست‌گذاری وزارت علوم در زمینه حمایت و ساماندهی نخبگان است. در ادامه، به تحلیل دلایل ناکارآمدی‌ها و ضرورت اصلاح سیاست‌های مرتبط پرداخته شده است.

دلایل ناکارآمدی وزارت علوم در ساماندهی نخبگان

فقدان برنامه جامع و متمرکز برای جذب و نگه‌داشت نخبگان علی‌رغم وجود برخی برنامه‌ها و اقدامات پراکنده، بسیاری از این تلاش‌ها به دلیل مقطعی بودن و نبود نیازسنجی واقعی، از اثربخشی مناسبی برخوردار نبوده‌اند. در نتیجه، بسیاری از نخبگان متخصص و تحصیل‌کرده به دلیل نبود امکانات و حمایت‌های لازم، کشور را ترک می‌کنند. ایران سالانه بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ هزار تحصیل‌کرده را به دلیل فرصت‌های بهتر زندگی و کاری در کشورهای دیگر از دست می‌دهد. این مسئله مستقیماً نشان‌دهنده ناتوانی وزارت علوم در طراحی و اجرای سیاست‌های کارآمد است. 

نبود زیرساخت‌های حمایتی و مدیریتی مناسب

 وزارت علوم نتوانسته است در ایجاد سیستم‌های مدیریتی و حمایتی قابل‌قبول برای شناسایی و تقویت نخبگان علمی موفق عمل کند. عدم وجود یک سامانه مشخص برای شناسایی نخبگان، کمبود فرصت‌های شغلی متناسب با توانایی‌های آن‌ها و عدم تأمین مالی کافی برای تحقیقات، بر شدت این بحران افزوده است. 

بی‌توجهی به عوامل اصلی مهاجرت

 عوامل کلیدی مهاجرت نخبگان شامل مواردی مانند تفاوت سطح دستمزدها، کمبود فرصت‌های پژوهشی، بحران‌های اقتصادی و اجتماعی و جو کلی ناامیدی از آینده کشور است. نتایج سیاست‌گذاری‌های نامناسب وزارت علوم نیز نشان می‌دهد که به این موضوعات توجه شایسته‌ای نشده و نخبگان هیچ چشم‌انداز روشنی برای آینده خود در ایران نمی‌بینند. 

فقدان هماهنگی میان نهادهای مسئول

یکی دیگر از مشکلات بنیادین در این زمینه، عدم هماهنگی وزارت علوم با سایر نهادهای مرتبط همچون وزارتخانه‌های اقتصادی یا صنعتی و دانشگاه‌ها است. بی‌توجهی به نیازهای شغلی و بدنه صنعت باعث شده است که نخبگان در آینده کاری خود، امکان رشد در ایران را نبینند و گزینه مهاجرت را انتخاب کنند.