واردات اتوبوس در پیچ و خم اعتبار و مدیریت

 «اتوبوس» به‌واسطه هزینه پایین در قیاس با سایر روش‌های حمل‌ونقل عمومی، یکی از وسایل نقلیه محبوب برای عموم مردم محسوب می‌شود؛ البته این در حالیست که در سال‌های اخیر یکی از دغدغه‌های مردم، خرید بلیت اتوبوس در بازه زمانی سفرهای پر تقاضا است؛ شرایط به شکلی است که اگر مسافران حداقل یک هفته قبل اقدام به خرید بلیت نکنند، امکان سفر و تهیه بلیت تقریباً محال است.

در حال حاضر در کشور با کمبود جدی ناوگان عمومی اتوبوس مواجه هستیم و با توجه به ایام پر سفر اربعین غفلت از توسعه حمل و نقل عمومی در حالیست که استفاده از وسایل حمل‌ونقل جاده‌ای در سال‌های گذشته یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها برای سفرهای اربعین بوده است. به گونه‌ای که میانگین ۳۵ درصد از زوار با «اتوبوس» به عتبات مشرف می‌شوند؛ متأسفانه از سال‌های گذشته مشکلات متعددی در زمینه کمبود اتوبوس برای سفرهای اربعین و سفرهای داخلی به‌خصوص در بازه زمانی پیک تقاضا، وجود داشت.

تنها ۷ هزار اتوبوس سازمان راهداری در وضعیت مطلوب قرار دارد

در این راستا، داریوش باقر جوان مدیرکل دفتر حمل‌ونقل مسافر سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه مجموعاً ۷ هزار دستگاه اتوبوس در سازمان راهداری امکان پیمایش مسافت‌های طولانی دارد، گفت: حدود ۱۴ دستگاه اتوبوس در سازمان راهداری وجود دارد که تنها ۷ هزار دستگاه در وضعیت مطلوب قرار دارد که امکان پیمایش مسافت‌های بلند و متوسط را دارند..

همچنین، با توجه به کمبود جدی اتوبوس در بازه زمانی اربعین، طبق تمهیدات وزارت راه و شهرسازی بنا بود تا برای تسهیل تردد زوار، سال گذشته پیش‌از فرا رسیدن بازه زمانی سفرهای اربعین ۲ هزار دستگاه اتوبوس با عمر کمتر از پنج سال وارد کشور شود که تا به امروز این وعده در محاق به سر می‌برد؛ در حالی که سفرهای اربعین حسینی یکی از پیک‌های اصلی تقاضا به شمار می‌رود.

واردات اتوبوس با جدیت پیگیری نمی‌شود

علیرضا احمدی فینی رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص چرایی عدم واردات ۲ هزار دستگاه اتوبوس، گفت: در راستای واردات ۲ هزار دستگاه اتوبوس در تاریخ (۱۷ مهر ماه) آئین نامه اجرایی ابلاغ شد؛ بنا بود تا طبق مصوبه هیأت وزیران صادر کرده بودند، روند تأیید و تشخیص در سازمان راهدار طی شود.

رئیس ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت کشور در ادامه تاکید کرد: همچنین قرار شد تا مراحل دیگر مانند شناسایی کالا، تخصیص ارز، تأمین ارز و تاییدیه نهایی در وزارت صنعت، معدن و تجارت طی شود. در سازمان راهداری مرحله‌ای پس‌از تأیید شناسایی کالا و تأیید اولیه ارزی که با عنوان محدودیت ثبت سفارش سابقه محسوب می‌شود که پس‌از این سازمان راهداری به عنوان متولی وارد چرخه واردات اتوبوس‌ها می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: مرحله تاییدیه فنی اتوبوس‌های وارداتی برعهده سازمان راهداری است که این سازمان مراحل تاییدیه فنی ۲ هزار دستگاه را طی کرده و به وزارت صمت اعلام شده است اما سال گذشته در فرآیند واردات اتوبوس‌ها، دستگاه‌های مربوطه اقداماتی انجام ندادند به همین دلیل این وعده به ثمر ننشست.

احمدی فینی افزود: مراحلی که در راستای واردات اتوبوس برعهده سازمان راهداری بود، تمام انجام شده و برخی از شرکت‌های مربوطه در مراحل تخصیص ارز برای واردات هستند و تا روز ۲۲ دستگاه ناوگان اتوبوس از دو هزار دستگاه تصویب شده از گمرکات کشور ترخیص شده و ۱۵۰ دستگاه دیگر در مراحل نهایی ثبت سفارش هستند؛ بر اساس پیش‌بینی‌ها انتظار می‌رود با همکاری ارگان‌های مربوطه تا پیش‌از آغاز سفرهای اربعین ۲۰۰ دستگاه اتوبوس از گمرکات کشور ترخیص شود.

فرآیند واردات دو هزار دستگاه اتوبوس به کندی پیش می‌رود

لازم به ذکر است که واردات اتوبوس در دولت سیزدهم به حدی کند حرکت کرد که صدای مهرداد بذرپاش نیز درآمد و اعلام کرد: «در سال جاری، تعداد اندکی واردات اتوبوس انجام شده و در سفرهای اربعین وارد چرخه فعالیت شدند، البته فرآیند مصوبه واردات ۲ هزار دستگاه اتوبوس در بروکراسی‌ها به کندی پیش می‌رود.»

کمبود ناوگان اتوبوسی در اربعین سال گذشته به قدری چشم‌گیر بود که ایران برای جبران این مساله دست به دامان ناوگان جاده‌ای کشور همسایه ترکیه شد و حدود ۷۰۰ دستگاه ناوگان خارجی استیجاری برای جابه‌جایی زائران در دستور کار قرار دادند. کمبود ناوگان اتوبوسی برای اربعین امسال نیز بنا بود با همکاری برخی از ارگان‌ها مانند نیروهای انتظامی، پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌ها تا حد زیادی جبران شود اما بر اساس پیگیری‌های خبرنگار مهر از سازمان راهداری مشخص شد که هیچ‌کدام از ارگان‌ها در این بازه زمانی برای خدمت‌رسانی به زائرین حضور نداشتند.

شایان ذکر است، در اربعین سال‌جاری ۴۰۰ دستگاه اتوبوس از کشور عراق به صورت قرارداد بین‌المللی برای جابه‌جایی زائرین از مبدا تهران تا نجف برای خدمت رسانی به زائرین اربعینی حضور داشتند اما سرویس‌دهی اتوبوس‌های عراقی در ایران بر اساس تعداد فروش بلیت بود و یک روز پیش از انجام سفر با طرف عراقی برای اعزام اتوبوس به سمت ایران هماهنگ می‌شد، سپس اتوبوس عراقی یک شب در ایران مستقر بود و فردای آن روز مجدد به سمت نجف حرکت می‌کرد.

تخصیص ۲۰۰۰ لیتر سوخت تنخواه برای اتوبوس‌ها در ایام اربعین

در ادامه، مهدی قلی‌زاده رئیس مسافری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان تهران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه سوخت مورد نیاز اتوبوس‌ها در ایام اربعین تأمین شد، گفت: موضوع تأمین سوخت، یک موضوع کلی است و با توجه به اینکه نرخ سوخت در ایران بسیار ناچیز است، موجب قاچاق می‌شود اما امسال هم علی رغم تمام محدودیت‌هایی که در این زمینه بود، بر اساس مصوبه ستاد مرکزی اربعین دو هزار لیتر گازوئیل از ابتدای طرح سفرهای جاده‌ای اربعین به تمام ناوگان به صورت علی‌الحساب واریز شد تا بتوانند از این منبع برای سوخت مورد نیاز پیمایش استفاده کنند.

وی با اشاره بر خدمت‌رسانی ناوگان اتوبوسی سایر ارگان‌های در بازه زمانی اربعین، افزود: سال گذشته، بر اساس مصوبات ستاد مرکزی اربعین دستگاه‌های که از ناوگان حمل و نقل جاده‌ای برای ایاب و ذهاب پرسنل خودشان استفاده می‌کردند، موظف شدند که در ایام سفرهای اربعین، این اتوبوس‌ها در اختیار راهداری قرار گیرد، بر همین اساس ۲۴۰ دستگاه اتوبوس از وزارت‌خانه و نهادهای دیگر برای خدمت‌رسانی به زائرین تأمین شد اما متأسفانه امسال علیرغم تمام تلاش‌ها و هماهنگی‌هایی که وجود داشت، این امر محقق نشد؛ در واقع راهداری استان تهران تنها با ظرفیت موجود ناوگان این راهداری، عملیات بزرگ را انجام داد.

وی با اشاره به فرآیند واردات اتوبوس ادامه داد: هیئت دولت سال گذشته پیش‌از اربعین در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ مصوبه‌ای مبنی بر آزادسازی واردات ۲۰۰۰ دستگاه اتوبوس با لحاظ برخی از تخفیف‌ها در عوارض گمرکی و ورود به کشور ابلاغ کرد.

قلی‌زاده افزود: مسئولین پیگیری واردات ناوگان اتوبوسی بر عهده راهداری است اما دستگاه‌های متعددی که در این زمینه متولی هستند، از جمله گمرک، وزارت صنعت، معدن و تجارت در ثبت سفارش این ابلاغیه مسئول‌اند و بحث تأمین ارز واردات اتوبوس، سال گذشته بر عهده بانک مرکزی بود که امسال این تأمین ارز از بانک مرکزی حذف شد.

وی تصریح کرد: با وجود تمام پیگیری‌هایی که انجام شد از مصوبه سال گذشته هیئت دولت تنها ۳۰ دستگاه اتوبوس در سال‌جاری ترخیص شد.

رئیس مسافری اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان تهران افزود: البته این ۳۰ دستگاه اتوبوس نیز در آستانه اربعین ترخیص و به مجموعه اضافه شد اما این مصوبه مجدد در اردیبهشت‌ماه امسال ابلاغ شد؛ بر اساس تجربه‌ای که در سال گذشته بود، امسال فرآیند واردات اتوبوس مطلوب‌تر پیش می‌رود.

۱۵۰ ناوگان اتوبوسی تا پایان امسال وارد کشور می‌شود

وی ادامه داد: بر اساس هماهنگی‌های که در حال انجام است، از محل ابلاغیه دو هزار جدید، هم‌اکنون ۲۵ دستگاه وارد کشور شده که عملیات ترخیصش از گمرک بندر شهید رجایی انجام نشد و به اربعین امسال نرسید. بر اساس پیش‌بینی‌ها، مجموعاً ۱۵۰ دستگاه اتوبوس از محل واردات اخیری که هیئت دولت مجوز صادر کرده، انجام خواهد شد.

حمل و نقل جاده‌ای کشور در سن فرسودگی قرار دارد

قلی‌زاده گفت: حمل و نقل عمومی جاده‌ای در کل کشور و استان تهران فرسوده است یا در مرز رسیدن به سن فرسودگی است و در تلاش هستیم با نوسازی ناوگان اتوبوسی بتوانیم خدمات شایسته‌تری رو به مردم ارائه دهیم.

به نظر می‌رسد در سفرهای اربعین سال‌جاری، جابه‌جایی زائرین از مرزهای کشور به سمت مقاصد مختلف با مدیریت بهتری نسبت به سال گذشته انجام شد، زیرا میانگین معطلی زائرین برای سوار شدن به اتوبوس‌ها زیر دو ساعت تخمین خورده است.

میانگین معطلی زائرین در پایانه‌های مرزی زیر دو ساعت است

در این راستا، داریوش امانی رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه میانگین تأخیر و معطلی زائرین در پایانه‌های مرزی برای سوار شدن به اتوبوس‌ها در اربعین امسال زیر ۲ ساعت برآورد شده است، گفت: زائرین برخی از استان‌های مختلف به علت تعداد زائر و ازدحام جمعیت معطلی ۲ الی ۳ ساعته داشتند اما میانگین معطلی زائران اربعین امسال در پایانه مرزی زیر دو ساعت بوده است.

رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای در ادامه افزود: برای خدمت‌رسانی بهتر به زائرین اربعین حسینی، تمام ظرفیت ناوگان حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای کشور را پای کار آوردیم و از ابتدای آغاز موج بازگشت به کشور به صورت روزانه از صفر بامداد تا صفر بامداد شب بعدی در بازه زمانی ۲۴ ساعت، تقریباً با هزار و ۸۵۰ تا دو هزار دستگاه اتوبوس سرویس‌دهی انجام شد

معاون وزیر راه و شهرسازی در پایان گفت: بر اساس آمار، نزدیک به ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار زائر از مرزهای زمینی کشور خارج شدند و نسبت به سال گذشته شرایط بهتری در زمینه حمل و نقل و امکانات دیگر برای زائرین فراهم شد؛ همچنین امکانات و خدمت‌رسانی‌های مطلوب‌تری در سطح رضایت مردم در پایانه‌های مرزی کشور به زائرین ارائه شده است.