در دام روانشناسان قلابی اینستاگرامی نیفتید!

عباس گل روانشناس :

این روزها بازار مشاوره مجازی در اینستاگرام بازار مکاره‌ای شده است با انواع و اقسام آسیب‌ها، از بروز و ظهور مشاورانی که هیچ مجوزی ندارند اما در اینستاگرام برای خودشان دکانی بازکرده و بازاریابی می‌کنند و برای یک ساعت مشاوره اشتباه رقمی بالا را مطالبه می‌کنند یا افرادی که هدفشان سوءاستفاده مالی یا اخلاقی است و اصلاً روانشناس نیستند یا کسانی که فقط به دلیل داشتن فالوئرهای بالا و محبوبیت اینستاگرامی احساس می‌کنند می‌توانند روانشناس هم باشند و برای حل مشکلات زندگی دیگران راهکار ارائه دهند.

به‌طور اتفاقی به پیج یکی از همین روانشناس نماها سر می‌زنیم. خانمی که فالوئر میلیونی دارد، هرروز از صفرتا صد زندگی‌اش را استوری می‌کند و محبوبیت اینستاگرامی دارد، در پست‌هایش ژست روانشناسی هم به خودش می‌گیرد. ویدیوهای چندثانیه‌ای تهیه می‌کند و می‌گوید بیایید با کمک هم مشکلاتتان را حل کنیم. از همین‌جا ماجرا آغاز می‌شود. دنبال کنندگانی که به دلیل مشکلات خانوادگی حال روحی خوبی ندارند برایش درد و دل می‌کنند و از او کمک می‌خواهند. این سلبریتی اینستاگرامی از مشکلات نوشته‌شده برخی از افراد عکس می‌گیرد و آن را در صفحه اینستاگرامی‌اش به نمایش می‌گذارد. آن‌وقت است که هرکدام از مخاطبان می‌آیند و نظری می‌دهند. نظراتی که گاها بسیار مخرب است.

خانمی متأهل از خساست همسرش گله کرده و نوشته همسرم آدم خوبی است، اما خسیس است. من هم شاغل هستم. همیشه می‌خواهد از من پول بگیرد، آن‌قدر خسیس است که حتی نصف اجاره خانه را هم از من می‌گیرد! دنبال کنندگان هرکدام یک نظری داده‌اند. یکی نوشته شوهر خسیس درست‌بشو نیست. ولش کن و به فکر جوانی‌ات باش. آن‌یکی از مقابله و زیر بار نرفتن و جنگیدن نوشته است….

در این‌یک سال و اندی هم‌نشینی با کرونا موتور جست‌وجوی اینستاگرام پر شد از صفحاتی که در معرفی پیج نوشته‌اند روانشناس بالینی، مشاور تحصیلی، زوج درمانگر. به گفته مسئولان سازمان بهزیستی کشور در این‌یک سال آمار پرونده‌های ثبت‌شده و شکایت از روانشناس‌های تقلبی در پلیس فتا افزایش قابل‌توجهی داشته است.

نظارت بر مشاوران فعال در فضای مجازی

فضای مجازی به بستری تبدیل شده که بسیاری از افراد، از جمله مشاوران، در آن به ارائه مطالب و مشاوره می‌پردازند. متأسفانه گاهی شاهد انتشار نظرات غیرعلمی، قضاوت‌های شخصی و اطلاعات نادرست به ویژه در موضوعات حساس مانند روابط زناشویی هستیم که می‌تواند مخاطبان را به اشتباه بیندازد. برای مقابله با این موضوع، دو راهکار اساسی وجود دارد: اول، افزایش آگاهی مخاطبان برای تشخیص مشاوران معتبر و دوم، نظارت مؤثر بر فعالیت مشاوران در فضای مجازی.

افرادی که تخصص، دانش و تجربه بالایی دارند، به طور معمول با دقت و احتیاط بیشتری صحبت می‌کنند و از ادبیات علمی با واژه‌هایی چون احتمالاً و شاید استفاده می‌کنند تا اطمینان کامل را مطرح نکنند. برعکس، کسانی که بدون پشتوانه علمی نسخه‌های قطعی می‌دهند، ممکن است اهدافی غیر از کمک به مخاطب داشته باشند و این امر باید به عنوان معیار تشخیص مخاطبان مطرح شود.

ضرورت حضور فعال روانشناسان علمی در فضای عمومی

روانشناسان دانشگاهی و متخصصان علمی باید نقش فعال‌تری در رسانه‌ها و فضای مجازی ایفا کنند. حضور در مصاحبه‌ها، راه‌اندازی کانال‌ها و صفحات آموزشی می‌تواند به افزایش سطح آگاهی عمومی کمک کند و به مقابله با اطلاعات نادرست بپردازد. امتناع از حضور فعال در این فضاها، به معنای کوتاهی در مسئولیت اجتماعی و فرصتی است که از دست رفته است.

با توجه به اینکه مردم امروز به سادگی تحت تأثیر تبلیغات قرار نمی‌گیرند و بیشتر بر اساس تجربیات دوستان، آشنایان و ارزیابی‌های دقیق‌تر انتخاب می‌کنند، ضرورت دارد روانشناسان علمی با ارائه محتوای تخصصی و مستند، جایگاه خود را در فضای مجازی تثبیت کنند. در مقابل، برخی افراد با انگیزه‌های اقتصادی و بدون دانش کافی، به خوبی از این فضای جذاب بهره‌برداری کرده‌اند که این امر نیازمند نظارت و آموزش مداوم است.

افزایش سطح آگاهی جامعه، نظارت دقیق و حضور فعال روانشناسان متخصص در فضای عمومی، از مهم‌ترین راهکارهای ارتقا کیفیت خدمات روانشناسی و اعتمادسازی در این حوزه است. با رعایت این اصول، می‌توان انتظار داشت که خدمات مشاوره‌ای علمی، اثربخش و اخلاقی در دسترس عموم قرار گیرد و آسیب‌های ناشی از مشاوره‌های غیرمجاز کاهش یابد.

عباس گل

روانشناس