روند بررسی رأی اعتماد به وزرای پیشنهادی در مجلس

روز گذشته شهرام دبیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در گفت‌وگویی که تسنیم داشت، اعلام کرد که وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم یکشنبه هفته آینده به مجلس معرفی خواهند شد، به همین بهانه در این گزارش به نحوه بررسی برنامه‌ها و سوابق کاری وزرای پیشنهادی و رأی اعتماد به آنها که در مفاد ۲۰۲ تا ۲۰۴ آیین‌نامه داخلی مجلس به آن اشاره شده، می‌پردازیم.

مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم، نهم مرداد در مجلس شورای اسلامی برگزار شد. طبق ماده ۲۰۲ آیین‌نامه داخلی، رئیس جمهور ۲ هفته پس مراسم تحلیف موظف است ضمن تقدیم برنامه کلی، اسامی وزرای پیشنهادی برای تصدی ۱۹ وزارتخانه را که دارای تجربه و تخصص مرتبط هستند به همراه شرح حال، برنامه‌ها، سوابق و سِمت‌های علمی و اجرائی و سایر امتیازات قابل استناد، به مجلس تسلیم کند.

پس از آن رئیس مجلس شورای اسلامی مکلف است نامه معرفی هیئت وزیران و ضمائم آن را در اولین جلسه علنی اعلام وصول و قرائت کند و پس از آن، معرفی‌نامه و مستندات را برای بررسی به کمیسیون یا کمیسیون‌های تخصصی مرتبط ارجاع دهد.

کمیسیون یا کمیسیون‌های مرتبط موظفند ظرف یک هفته ضمن بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی و انطباق مدارک، سوابق و برنامه‌های آنها با اسناد بالادستی، گزارش خود را به هیئت رئیسه مجلس ارائه کنند تا برای اطلاع نمایندگان چاپ و توزیع شود.

لازم به ذکر است گزارش کمیسیون در جلسه علنی و قبل از صحبت مخالفان و موافقان توسط سخنگوی کمیسیون مربوطه قرائت می‌شود.

طبق آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، فرصت سخنگوی هر کمیسیون در جلسه علنی برای ارائه گزارش در مورد هر وزیر ۱۰ دقیقه در نظر گرفته شده است. در صورتی‌که بررسی برنامه وزیر پیشنهادی به بیش از یک کمیسیون تخصصی ارجاع شده باشد، سخنگوی هر کمیسیون حداکثر به مدت ۵ دقیقه گزارش خود را ارائه می‌کند.

بنابراین گزارش، ماده ۲۰۳ آیین‌نامه نیز به روند جلسات علنی برای بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی پرداخته که در ادامه می‌خوانید:

طبق این ماده یک هفته پس از معرفى دولت، براى بحث و بررسى خط‌مشى و اصول کلى برنامه دولت و اخذ رأى اعتماد براى هیئت وزیران جلسات مجلس به‌طور متوالى تشکیل می‌شود.

همچنین  با پیشنهاد رئیس و تصویب مجلس، جلسات به صورت صبح و بعد از ظهر برگزار خواهد شد. ضمن اینکه مجلس در این جلسات نطق نخواهد داشت.

طبق ماده ۲۰۴ آیین‌نامه نیز قبل از تشکیل اولین جلسه بررسى برنامه‌هاى دولت و اخذ رأى اعتماد هیئت وزیران، نمایندگان مخالف و موافق برنامه، خط مشى و اصول کلى و ترکیب هیئت وزیران و نیز نمایندگان مخالف و موافق هریک از وزیران به تفکیک برنامه و هر وزیر، ثبت نام می‌کنند.

طبق این گزارش، هریک از نمایندگان در جلسه علنی و زمان بررسی برنامه‌ها حق دارند تمام یا قسمتى از وقت خود را در اختیار نماینده دیگر قرار دهد.

در شروع بحث در مورد هیئت وزیران، رئیس‌جمهور برنامه دولت را تشریح و ضمن معرفى وزیران از ترکیب هیئت وزیران دفاع خواهد نمود. پس از آن، مجلس، بررسى برنامه دولت و ترکیب هیئت وزیران را با اظهارات پنج نفر از نمایندگان مخالف و پنج نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیبِ یک نفر مخالف و یک نفر موافق و هر کدام براى مدت ۱۵ دقیقه انجام خواهند داد.

همچنین مجموع مدت نطق اولیه رئیس‌جمهور و دفاعیات او ۲.۵ ساعت در نظر گرفته شده است.

لازم به ذکر است که بحث و بررسى براى تک‌تک وزیران به‌ترتیب حروف الفباى وزارتخانه به همین شیوه انجام می‌گیرد و  رئیس‌جمهور می‌تواند با استفاده از وقت وزیران در پایان و به طور یکجا از آنان دفاع کند. پس از پایان فرآیند ذکر شده،‌ رای‌گیری به شکل مخفی از نمایندگان به‌عمل می‌آید.

بر اساس آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، چنانچه مجلس به یک یا چند وزیر رأى اعتماد نداد و یا وزارتخانه‌ای به هر دلیل وزیر نداشته باشد، رئیس‌جمهور موظف است با رعایت اصل یکصد و سى و پنجم (۱۳۵) قانون اساسى حداکثر قبل از سه ماه، فرد یا افراد دیگرى را براى أخذ رأى اعتماد به مجلس معرفى کند.