برداشت سیب در کهگیلویه و بویراحمد؛ دلالان برنده، کشاورزان بازنده

به گزارش گروه اجتماعی عصر قانون: از یاسوج، کهگیلویه و بویراحمد با اقلیم سردسیری و باغات گسترده، یکی از قطب‌های تولید سیب در ایران به‌شمار می‌رود و امسال پیش‌بینی می‌شود بیش از ۱۳۰ هزار تن سیب از باغات این استان برداشت شود، اما در حالی که انتظار می‌رود چنین ظرفیتی موتور محرک اقتصاد محلی باشد، نبود صنایع تبدیلی، ضعف در مدیریت بازار و نفوذ دلالان باعث شده کشاورزان سهم اندکی از سود واقعی ببرند.

در باغ‌های پر بار شهرستان‌های سردسیری بویراحمد، دنا و مارگون خاصه در سی‌سخت و کاکان، کشاورزان از صبح تا غروب مشغول برداشت محصول هستند و صدای خنده کودکان و تلاش خانواده‌ها در کنار هم فضایی پرنشاط ایجاد کرده، اما در پس این شور برداشت، نگرانی بزرگی نهفته است.

یکی از کشاورزان در سی‌سخت به خبرنگار تسنیم می‌گوید: سیب را کیلویی ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان از ما می‌خرند، در حالی که در بازار تهران یا شیراز همان محصول چند برابر فروخته می‌شود و ما فقط زحمت می‌کشیم، اما دلال‌ها همه سود را می‌برند. این گلایه در بیشتر باغ‌ها تکرار می‌شود و کشاورزان نگرانند که نبود سردخانه‌های مدرن و کارخانه‌های فرآوری، محصولشان را به کالایی کم‌ارزش برای واسطه‌ها تبدیل کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد از آغاز برداشت سیب از باغات این استان خبر داد و گفت: برداشت سیب از ۶ هزار و ۲۰۰ هکتار با قیمت ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان از باغات این استان از نیمه دوم شهریورماه آغاز و تا ۱۵ مهرماه ادامه دارد.

رضا فرازی افزود: پیش‌بینی می‌شود امسال ۱۳۰ هزار تن سیب از باغات استان برداشت شود که از این میزان ۲۰ درصد مصرف داخلی دارد و واقعیت امر صادرات از گمرک استان نداریم و شاید به اسم سایر استان‌ها توسط واسطه‌ها خارج شود. سالانه ۱۰۰ تا ۲۰۰ تن سیب تولید استان توسط تعاون روستایی برای میوه شب عید خرید و ذخیره‌سازی می‌شود.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی کهگیلویه و بویراحمد در پاسخ به این سوال خبرنگار تسنیم که چه برنامه‌ای برای توسعه زنجیره ارزش دارید، گفت: برای زنجیره چون کارخانه فراوری نداریم، عملا نمی‌شود کاری کرد و فقط سیب درجه ۳ صنعتی به خارج استان حمل می‌شود.

یک کارشناس اقتصاد کشاورزی در یاسوج می‌گوید: خام‌فروشی محصولات کشاورزی، مثل فروش نفت خام، ارزش افزوده را از بین می‌برد، سیب اگر در داخل استان فرآوری شود  چه به شکل آبمیوه و پوره، چه لواشک و کمپوت هم می‌تواند اشتغال ایجاد کند و هم سود واقعی را نصیب کشاورزان سازد و نبود صنایع تبدیلی، نتیجه سیاست‌های کوتاه‌مدت و نگاه صرفاً تولیدمحور بدون توجه به بازار و زنجیره ارزش است.

مقایسه وضعیت کهگیلویه و بویراحمد با استان‌های دیگر، تصویر روشن‌تری از مشکل و راه‌حل نشان می‌دهد. آذربایجان غربی به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده سیب کشور با راه‌اندازی ده‌ها واحد سردخانه و کارخانه آبمیوه‌سازی، توانسته بخش زیادی از محصول خود را فرآوری کرده و حتی به بازارهای صادراتی بفرستد و همین موضوع سبب شده کشاورزان این استان، سهم بیشتری از ارزش افزوده محصول خود ببرند و در کرمان نیز در حوزه پسته و خرما، با توسعه صنایع بسته‌بندی و صادرات محور، تجربه موفقی در جلوگیری از خام‌فروشی دارد.

در سطح جهانی نیز ترکیه نمونه‌ای بارز است؛ این کشور با ایجاد شبکه‌ای از صنایع تبدیلی و صادراتی از محصولات باغی خود به عنوان یک منبع پایدار ارزآوری استفاده می‌کند.

برای شکستن چرخه خام‌فروشی و کاهش نقش دلالان، کارشناسان و فعالان بخش کشاورزی چند راهکار کلیدی شامل سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی با هدف ایجاد کارخانه‌های آبمیوه‌سازی، پوره‌سازی و بسته‌بندی سیب در استان، گسترش سردخانه‌های مدرن با هدف کاهش ارزان فروشی تولید کشاورزان در فصل برداشت، تقویت شبکه بازاریابی و صادرات با هدف حضور مستقیم کشاورزان و تعاونی‌ها در بازارهای داخلی و خارجی بدون واسطه، حمایت دولت و پرداخت تسهیلات بانکی کم‌بهره برای ایجاد زیرساخت‌های فراوری و کاهش هزینه تولید و همچنین شفافیت در بازار و نظارت جدی بر دلالان با هدف جلوگیری از سوءاستفاده واسطه‌ها از اختلاف قیمت در مبدأ و مقصد پیشنهاد می‌کنند.

به گزارش تسنیم، برداشت سیب در کهگیلویه و بویراحمد بار دیگر چرخه معیوب بخش کشاورزی استان را آشکار کرده است تا جایی که سود کلان تولید بالای باغدار و کشاورز به جیب دلالان می‌رود. و این معادله تا زمانی ادامه خواهد داشت که سیاست‌گذاران به جای اکتفا به آمار تولید، نگاه بلندمدت به توسعه صنایع تبدیلی، شبکه توزیع عادلانه و حمایت واقعی از تولیدکنندگان نداشته باشند. و به بیان دیگر داستان سیب در این استان نه فقط ماجرای یک محصول کشاورزی، بلکه نمونه‌ای روشن از چالش‌های ساختاری اقتصاد کشاورزی ایران است، « زحمت محلی، سود ملی و سهم بزرگ برای دلالان است».